Chật vật tuyển sinh, buộc dừng đào tạo
Tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, những ngành học như Thiết kế thời trang, Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng (hệ chất lượng cao, tiếng Anh), Điện tử Viễn thông hệ chất lượng cao Việt - Nhật hay ngành Môi trường chất lượng cao… có số lượng thí sinh quan tâm, đăng ký xét tuyển và nhập học rất thấp. Trước đó, trong đề án tuyển sinh 2020, trường này đã quyết định dừng tuyển sinh 2 ngành Công nghệ vật liệu dệt may và Kỹ thuật nữ công.
Tương tự, tại Trường ĐH Nông Lâm TPHCM, bên cạnh những ngành học thuộc về thế mạnh đào tạo có điểm trúng tuyển cao chót vót như Thú y, Nông học, Công nghệ sinh học thì còn một số ngành như Lâm học, Lâm nghiệp đô thị, Quản lý tài nguyên rừng có điểm trúng tuyển bằng sàn và không nhận được nhiều sự quan tâm của thí sinh. Theo TS Trần Đình Lý - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Nông Lâm TPHCM, những ngành học trên tuy không có sức hút mạnh mẽ nhưng vì nhu cầu vẫn có nên năm nào cũng có thí sinh theo học, dù chỉ tuyển được 70 - 80% chỉ tiêu.
Thực tế, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang ngày càng “thấm sâu” vào trong mọi mặt của đời sống, việc một số ngành phải dừng, tạm ngưng tuyển sinh đào tạo vì nhu cầu không còn (theo quy luật tự nhiên) khó tránh khỏi. Nhiều trường khi xây dựng cơ chế tự chủ, đào tạo theo nhu cầu của thị trường lao động đã dừng tuyển sinh những ngành học bị xem là lỗi thời, để xây dựng những ngành học mới phù hợp hơn, nhằm bảo đảm nguồn tài chính.
Năm học 2020 - 2021, Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TPHCM dừng tuyển sinh hai ngành học là Khoa học thủy sản và Công nghệ vật liệu. Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng cũng chính thức dừng tuyển sinh 4 ngành đào tạo: Hoạt hình manga Nhật Bản, Cartoon Mỹ 3D, Thiết kế tạo dáng công nghiệp 3D, Thiết kế trang trí nội - ngoại thất, Ngôn ngữ Pháp vì khó tuyển sinh.
Thống kê của Bộ GD&ĐT về công tác tuyển sinh đào tạo năm 2019 cũng cho thấy, 5 nhóm ngành có tỉ lệ tuyển sinh và nhập học thấp nhất là Nông lâm nghiệp và Thủy sản đạt 32,6%; nhóm ngành Khoa học tự nhiên đạt 34,58%; Môi trường và bảo vệ môi trường đạt 45,28%; Dịch vụ xã hội đạt 45,71% và Khoa học sự sống đạt 50,04%.
Thạc sĩ Phùng Quán, Trưởng phòng Thông tin & truyền thông, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên - ĐHQG TPHCM cho rằng: Ngành học không tuyển được thí sinh và phải đóng cửa là điều bình thường trong bối cảnh nền kinh tế đang thay đổi và hội nhập mỗi ngày. Bởi khi nhu cầu nhân lực ngành học nào đó xã hội đã bão hòa và không cần tự khắc nó sẽ bị đào thải và thay thế bằng ngành khác phù hợp hơn.
Tháo gỡ ra sao?
Để thích ứng với bối cảnh mới và duy trì những ngành học khó tuyển, ngành học thuộc về thương hiệu của nhà trường, nhiều trường đã và đang xây dựng nhiều chính sách đi kèm nhằm hỗ trợ tối đa cho sinh viên. Trong đó, học bổng, việc làm là những chính sách “xương sống” nhằm tạo thêm sức hút cho ngành học.
Tại Trường ĐH Nông Lâm TPHCM, sinh viên theo học các ngành như Lâm học, Lâm nghiệp đô thị được hỗ trợ bằng chính sách “đặt hàng” đào tạo từ các doanh nghiệp, trong quá trình đào tạo nhà trường mời doanh nghiệp tới trường để tuyển dụng sinh viên.
Tiến sĩ Trần Đình Lý chia sẻ: Ngoài chính sách học bổng, khuyến học, khuyến tài, đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp, nhà trường đã và đang đẩy mạnh kế hoạch tuyên truyền sâu rộng đến nhiều học sinh và phụ huynh về tầm quan trọng của nguồn nhân lực trọng yếu cũng như đóng góp của khối ngành nghề trên cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, nhà trường cũng có những ưu đãi cho sinh viên ngành này khi vào trường như cam kết chất lượng đầu ra, việc làm… nhằm “trải thảm” đón sinh viên.
Thạc sĩ Phùng Quán cho biết thêm: Với ngành học khó tuyển nhiều năm nay như Địa chất, Hải Dương học, Địa chất học, trường khuyến khích sinh viên bằng việc dành 5 suất học bổng toàn phần, bán phần cho các em có điểm trên 22 điểm. Bên cạnh đó, trường cũng kết nối với doanh nghiệp, đơn vị có nhu cầu tuyển dụng xây dựng chính sách tài chính hỗ trợ sinh viên ngay trong quá trình học, đồng thời cam kết vị trí việc làm sau khi ra trường nếu các em đáp ứng tiêu chí học tập theo yêu cầu cuối khóa học.
Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng - Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, một số ngành nhu cầu nhân lực vẫn rất cần nhưng lại không có người học. Điều đó buộc các trường phải tìm mọi cách để tuyển dù sĩ số học sinh không đủ để duy trì lớp. Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng và triển khai mô hình đại học chia sẻ là hết sức thiết thực nhằm bảo đảm việc đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực cho thị trường của các trường đại học. Ngành học đó có thể không “hot”, không thu hút sự thích thú của sinh viên nhưng nó vẫn rất cần cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, các trường với thế mạnh đào tạo không thể bỏ được.
“Mô hình đại học chia sẻ là giải pháp tháo gỡ cho vấn đề này khi nó cho phép các trường gửi sinh viên (vì quá ít) cho các trường khác có cùng chương trình, ngưỡng bảo đảm đầu vào để tạo điều kiện cho sinh viên học tập, tiết giảm chi phí cho đơn vị. Sinh viên có thể theo học lý thuyết bằng hình thức online, tiết kiệm thời gian và bối cảnh học tập, khi thực tập chuyên ngành chỉ việc đến trường có liên kết chia sẻ thực tập. Mô hình đại học chia sẻ không chỉ mang lại cái lợi cho người học, đội ngũ giảng viên các trường đại học địa phương, đại học tốp dưới, quan trọng hơn nó mang lại sự chủ động cho người học và giữ ngành đào tạo của các trường” - PGS.TS Đỗ Văn Dũng chia sẻ.
