Nà Đang cao vòi vọi
Khi nghe kể về những lớp học ở bản Nà Đang xa xôi, chúng tôi quyết tâm đến thăm điểm trường này. Trước lúc lên đường, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Lang Chánh Lê Minh Thư, bảo: “Từ trung tâm huyện Lang Chánh lên tới đỉnh Nà Đang, chừng gần 50km. Nếu chạy xe gầm cao “đều tay” cũng mất gần 2 giờ đồng hồ”. Cung đường từ trung tâm xã Lâm Phú lên bản Nà Đang, quả là khó khăn, vất vả. Nhiều đoạn dốc gần như dựng đứng, khúc cua tay áo, khiến chiếc xe cứ chao nghiêng. Cũng may, hôm chúng tôi lên Nà Đang, trời nắng ráo.
Trên đường đi, ông Thư cho biết: Đường lên Nà Đang được như bây giờ là tốt lắm rồi. Trước kia, khi chưa được Nhà nước đầu tư làm con đường này, Nà Đang là điểm khó khăn, xa xôi nhất của huyện. “Ngày ấy, nếu muốn lên xã Lâm Phú để leo đỉnh Nà Đang, người ta phải đi theo Quốc lộ 15A ngược Đồng Tâm (Bá Thước). Sau đó, từ Đồng Tâm chạy theo Quốc lộ 217 lên đến xã Trung Hạ, huyện Quan Sơn rồi mới vòng về Lâm Phú. Từ trung tâm xã Lâm Phú leo bộ lên Nà Đang gần 20km đường rừng nữa. Tính ra, từ trung tâm huyện Lang Chánh đi Nà Đang, phải mất hơn nửa ngày mới tới bản”.
Bản Nà Đang hiện có 56 hộ dân (đồng bào dân tộc Thái), với 263 nhân khẩu. Theo Bí thư Chi bộ, kiêm Trưởng bản Hà Văn Chuẩn, hiện bản Nà Đang có 11 hộ nghèo, 27 hộ cận nghèo. Người dân ở Nà Đang sống chủ yếu dựa vào nghề khai thác lâm sản phụ. Cả bản chỉ có 36 ha đất cơ bản, bao gồm: Đất ở, đất vườn, ao nuôi cá và 6 ha đất nghĩa địa, vỏn vẹn chỉ có 14,9 ha đất trồng lúa nước. “Bản Nà Đang còn nhiều khó khăn, cuộc sống vất vả lắm. Bà con sống chủ yếu bằng nghề khai thác lâm sản phụ, vì không có ruộng để trồng lúa nước. Đất tự nhiên về rừng ở đây là của Ban Quản lý Lâm trường sông Lò, huyện Quan Sơn nắm giữ”, Bí thư Chuẩn cho hay.
Cũng theo Trưởng bản Hà Văn Chuẩn, bản Nà Đang có 55 học sinh các cấp. Trong đó, 42 học sinh tiểu học và mầm non, 3 em đang theo học THPT, 9 học sinh THCS, hiện nay bản có duy nhất 1 sinh viên đại học. “Điểm trường Mầm non có 16 cháu. Hiện nay, cơ sở vật chất của điểm trường này cũng đã tạm ổn, nhờ một số đơn vị từ thiện xây dựng phòng học cho các cháu. Còn điểm trường Tiểu học, hiện có 26 học sinh, nhưng chúng tôi vô cùng lo lắng, vì ngôi trường này đã xuống cấp quá nghiêm trọng. Những ngày mưa gió, các thầy giáo không dám cho học sinh vào lớp, vì hệ thống cửa và tường nhà đã hư hỏng, có thể sập đổ bất cứ lúc nào”, Bí thư Hà Văn Chuẩn tâm sự.
Mặc dù, bản Nà Đang là địa điểm xa xôi, khó khăn vào diện nhất, nhì ở xã Lâm Phú và kể cả huyện Lang Chánh. Tuy nhiên, ở Nà Đang đã có điện lưới quốc gia, đường giao thông được cứng hóa. Nhờ đó kinh tế, văn hóa của người dân ở vùng khó khăn này đang dần dà phát triển. Thế nhưng, điều khó khăn nhất ở Nà Đang, là hiện nay vẫn chưa có sóng điện thoại.
Đến thăm Khu lẻ Mầm non Nà Đang, bà Nguyễn Thị Việt Hà – Hiệu trưởng Trường Mầm non Lâm Phú chia sẻ: “Từ khi bản Nà Đang có điện lưới quốc gia, bà con vui lắm. Vui nhất, thích thú nhất là các em học sinh. Các con được ngồi học dưới làn gió mát của quạt điện khi trời nóng và trong lớp có ánh điện sáng trưng. Từ khi có điện lưới quốc gia lên bản Nà Đang, cuộc sống của bà con đã thay đổi đáng kể. Các thầy, cô giáo cắm bản ở trên này đỡ khó khăn, vất vả hơn nhiều”.
Cũng theo nữ Hiệu trưởng Nguyễn Thị Việt Hà, điểm trường Mầm non ở Nà Đang được nhà hảo tâm, tổ chức từ thiện xây tặng cách đây vài ba năm. Hiện nay, cơ sở vật chất của điểm trường này cũng đã khá hơn trước. Đồ dùng học tập và trang thiết bị dạy học dù còn thiếu thốn rất nhiều, nhưng nhà trường vẫn động viên giáo viên cố gắng khắc phục khó khăn. “Ở điểm trường này có 16 cháu và được học trong một phòng học kiên cố rộng khoảng 50m2... Tuy nhiên, hiện nay, tại điểm trường này, chúng tôi chỉ bố trí được 1 giáo viên. Vì, nếu theo định biên của tỉnh giao, thì nhà trường đang thiếu 3 giáo viên nữa”, bà Hà cho hay.
Nỗi lo trường sập
Trong lúc trò chuyện, Trưởng phòng GD&ĐT Lê Minh Thư chỉ tay về phía điểm trường Tiểu học, cho biết: Điểm trường này được xây dựng từ năm 2002, theo Chương trình xóa phòng học tranh, tre nứa lá. Tuy nhiên, ở thời điểm đó, người ta xây dựng cũng không phải là có chất lượng tốt như bây giờ. Có lẽ, lúc xây dựng trường, do đường đi lối lại quá khó khăn, nên vận chuyển vật liệu vô cùng vất vả, cực nhọc. “Đến năm 2014, do ngôi trường xuống cấp quá, nên Tổ chức Tầm nhìn Thế giới hỗ trợ gần 77 triệu đồng, người dân địa phương đóng góp hơn 22 triệu đồng, để lợp lại mái tôn, lát nền gạch men... Tuy nhiên, đến nay điểm trường này đã xuống cấp rất nghiêm trọng. Nhiều hôm trời mưa, bão các thầy giáo ở đây không dám ngủ lại trường, mà phải vào nhà dân ngủ nhờ”.
Cũng theo ông Thư, hiện nay điểm trường này có 3 thầy giáo là người ở xã Lâm Phú lên đây cắm bản. Dù cách trường chỉ chừng hơn 20 km, nhưng cả 3 thầy giáo đều phải ở lại đến cuối tuần mới về nhà. Bởi lẽ, đường đi lối lại rất vất vả, nên không ai dám mạo hiểm đi về trong ngày. “Điều đáng lo nhất hiện nay ở điểm trường này là phòng học xuống cấp rất nghiêm trọng. Giáo viên không có nhà công vụ, nên phải lấy phòng học làm nơi ngủ. Nhà bếp cũng không có, các thầy giáo phải tự dựng tạm một góc cạnh lớp học để làm nơi nấu ăn. Chúng tôi cũng đã đề nghị lên cấp trên, tìm phương án hỗ trợ đầu tư, xây dựng điểm trường này. Tuy nhiên, do kinh phí quá eo hẹp, nên huyện cũng chưa thể bố trí được nguồn vốn”, ông Thư chia sẻ.
Ở điểm trường Tiểu học Nà Đang, hiện nay có tất thảy 26 học sinh, được chia thành 3 lớp học. Trong đó, học sinh lớp 1 được học riêng một phòng, còn lớp 2 - 3 và 4 - 5, thì phải học ghép. Nhìn vào lớp học, chúng tôi không khỏi ái ngại, bởi điều kiện dạy và học vô cùng khó khăn, thiếu thốn.
Thầy giáo Lương Văn Tuyển (47 tuổi) - Trưởng khu Nà Đang, cho biết: Thầy Tuyển lên Nà Đang cắm bản từ năm 1994 đến nay. “Thời gian vừa qua, ngôi trường ngày càng xuống cấp nghiêm trọng, nên chúng tôi rất lo lắng. Ngộ nhỡ, khi thầy, trò đang học mà xảy ra sự cố gì, thì vô cùng nguy hiểm. Chúng tôi chỉ mong cấp trên sớm có phương án hỗ trợ sửa chữa hay xây dựng lại điểm trường này, để học sinh và giáo viên yên tâm học tập, công tác”, thầy Tuyển tâm sự.
Ông Tạ Văn Biên – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lâm Phú, chia sẻ: “Ở khu Nà Đang, hiện có 3 thầy giáo cắm bản. Thầy Tuyển là trưởng khu lên đây dạy cũng đã 16 năm rồi. Còn thầy Lương Văn Cương (SN 1968) và thầy Lương Văn Xuân (SN 1963), đều lên Nà Đang dạy học từ năm 1988. Mặc dù điều kiện khó khăn, thiếu thốn như vậy, nhưng các thầy giáo vẫn quyết tâm bám trường, lớp để truyền đạt kiến thức cho con, em đồng bào nơi đây”.
Cũng theo ông Biên, trong số 3 thầy giáo ở điểm trường này, thì thầy Lương Văn Xuân là người lớn tuổi nhất. Vợ chồng thầy Xuân có 3 con, trong đó con gái đầu cũng theo nghề sư phạm, đang dạy học mầm non ở tận tỉnh Điện Biên. Còn con trai thứ 2, học xong Đại học Sư phạm (Đại học Hồng Đức – Thanh Hóa), ra trường đã 8 năm nay không xin được việc. Con út của thầy Xuân đã tốt nghiệp Trường Cao đẳng Y Thanh Hóa, thế nhưng không có việc làm, cũng đành ở nhà như anh trai. “Cuộc sống của những giáo viên ở trên này rất khó khăn. Vợ và các con ở nhà cũng chỉ trông chờ vào đồng lương của bố, vì các cháu không có việc làm. Tuy nhiên, chúng tôi cảm thấy may mắn và tự hào rằng, dù khó khăn đến mấy, các thầy, cô giáo vẫn cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”, ông Biên bộc bạch.
Ông Nguyễn Xuân Hồng – Chủ tịch UBND huyện Lang Chánh, cho hay: Điểm trường Tiểu học Nà Đang được xây dựng từ những năm 2002, theo Chương trình kiên cố hóa, xóa phòng học tranh tre, nứa lá. Vì vậy, hiện nay công trình đã xuống cấp rất nghiêm trọng. Lãnh đạo huyện cũng đã giao phòng GD&ĐT kiểm tra, báo cáo để có hướng khắc phục. “Cách đây mấy năm, Báo Dân trí cũng đã hỗ trợ huyện xây dựng 2 phòng học cho khu mầm non ở Nà Đang, nên các cháu mới có chỗ học yên tâm. Còn đối với khu tiểu học ở đây, huyện sẽ báo cáo về tỉnh, để có hướng đầu tư xây dựng điểm trường này. Bởi lẽ, hiện nay công trình trường học này đang có nguy cơ mất an toàn, ảnh hưởng đến giáo viên và học sinh. Hiện tại, khu tiểu học Nà Đang rất cần có 5 phòng học, 3 phòng ở cho giáo viên, 1 phòng họp và 1 nhà bếp”, ông Hồng nói.
Rời đỉnh Nà Đang, nhớ đến hình ảnh thầy giáo, học sinh của điểm trường Tiểu học nơi đây, đang phải học trong điều kiện mất an toàn. Trong tôi, bất chợt có một cảm giác lo lắng. Bởi lẽ, ngôi trường ấy, lớp học ấy hiện không có một điều kiện gì bảo đảm an toàn cho giáo viên và học sinh. Tôi chỉ hy vọng, những lớp học trên đỉnh Nà Đang được xây dựng kiên cố mới như hàng nghìn, hàng vạn điểm trường khác, để tính mạng giáo viên và học sinh được an toàn.
