Để nhà giáo dám nghĩ, dám làm: Bảo vệ bằng việc làm cụ thể

Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2023/NĐ-CP nhằm khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đối với ngành Giáo dục, Nghị định này cần được triển khai như thế nào để bảo đảm sự phát triển toàn ngành, góp phần triển khai thành công công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện?

Cụ thể hóa phù hợp với mỗi nhà trường

Ông Phạm Kim Thư - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ và Quản lý Hữu Nghị nhận định, việc ban hành Nghị định 73/2023/NĐ-CP rất kịp thời, giúp giải quyết được những khó khăn trước mắt, tạo động lực cho sự phát triển của các cơ quan tổ chức nói chung và nhà trường nói riêng.

“Theo tôi, điều kiện tiên quyết để triển khai hiệu quả Nghị định này là người đứng đầu phải dám nghĩ, dám làm, có tầm nhìn, thiết lập được sứ mệnh cho tổ chức, có niềm tin vào việc thực hiện Nghị định 73/2023/NĐ-CP giúp giải quyết những vấn đề khó khăn của tổ chức mình và kiên định với mục tiêu đặt ra. Lãnh đạo phải là người có khát vọng thay đổi, dám chấp nhận cái mới và dám cho cái mới cơ hội”, ông Thư nhìn nhận và phân tích:

Trước tiên cần thống nhất nhận thức, trách nhiệm của mỗi cán bộ, giáo viên về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì sự phát triển của nhà trường. Việc này có thể thực hiện dưới nhiều hình thức như tổ chức hội nghị, hội thảo để phố biển, hướng dẫn thực hiện Nghị định 73/2023/NĐ-CP; lắp đặt các khẩu hiệu khuyến khích sự sáng tạo tại các phòng học, thư viện, trong khuôn viên nhà trường, như: Hãy có tư duy độc đáo; sáng tạo để phát triển; dành hết tâm huyết, những điều tốt đẹp sẽ đến với bạn…

Tiếp đó, cần cụ thể hóa Nghị định số 73/2023/NĐ-CP cho phù hợp với mỗi đơn vị. Các nhà trường căn cứ vào Nghị định này để ban hành chính sách. Ví dụ, chính sách khuyến khích giáo viên sáng tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy; áp dụng công nghệ mới vào giảng dạy, kiểm tra, đánh giá; rà soát quy định về thi đua khen thưởng nội bộ, bổ sung các nội dung khuyến khích cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của nhà trường. Tổ chức giám sát, kiểm tra đánh giá, tổng kết kết quả thực hiện Nghị định 73/2023/NĐ-CP hằng năm để kịp thời điều chỉnh, rút kinh nghiệm…

Ngoài ra, trong trường hợp sự đổi mới chưa mang lại thành công và kết quả như mong muốn, người đứng đầu nhà trường cần chia sẻ trách nhiệm với cán bộ, giáo viên… Như vậy, mỗi cán bộ, giáo viên có thêm “đai bảo hiểm” nhằm cởi “nút thắt” cho sự sáng tạo trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học, phục vụ cộng đồng.

Nhấn mạnh Nghị định số 73 quan trọng, là cơ hội để tỉnh Đồng Tháp khơi dậy tinh thần mạnh mẽ có những giải pháp mới, cách làm sáng tạo, đột phá để tiếp tục phát triển, ThS Lưu Thúy Hiền - giảng viên Trường Chính trị Đồng Tháp, cho biết: Đồng Tháp có nhiều mô hình hay và trở thành cách làm chung của cả nước như Mô hình hội quán để phát huy giá trị cộng đồng.

Để bảo vệ, khuyến khích, cán bộ, nhà giáo dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, theo ThS Lưu Thúy Hiền, trước hết cần tuyên truyền sâu, rộng Nghị định này để lan toả chủ trương của Chính phủ. Lãnh đạo các cấp, ngành cần đồng hành, tôn trọng và lắng nghe đội ngũ cán bộ, công chức để đội ngũ mạnh dạn nghiên cứu, đề xuất những cách làm mới, sáng tạo vì sự phát triển chung.

Cần có chính sách thu hút, tuyển dụng, trọng dụng nhân tài với phương châm 4 tốt, gồm: Đãi ngộ tốt, cơ hội thăng tiến tốt, môi trường làm việc tốt, sáng tạo tốt. Có cơ chế khuyến khích và bảo vệ cán bộ có tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm. Chủ động triển khai và khuyến khích cán bộ, nhà giáo đăng ký sáng kiến, giải pháp sáng tạo, cách làm đột phá phát huy khả năng, sáng tạo, sáng kiến của mình trong sự nghiệp đào tạo.

“Cần có danh hiệu để tôn vinh cán bộ dám nghĩ, dám làm. Tỉnh Đồng Tháp đã ban hành Quyết định 11/2024/QĐ-UBND về Quy chế xét tặng danh hiệu Công dân tiêu biểu Đất Sen Hồng và Công dân danh dự Đất Sen Hồng.

Theo quy chế ban hành, danh hiệu ‘Công dân tiêu biểu Đất Sen hồng’ là hình thức tôn vinh, khen thưởng cao quý của chủ tịch UBND tỉnh đối với các cá nhân có thành tích xuất sắc, dẫn đầu trong từng lĩnh vực đời sống xã hội, có đóng góp tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh Đồng Tháp.

Đây là một trong những cách làm tiêu biểu của tỉnh, góp phần để cán bộ, công chức, viên chức trẻ phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của mình trong thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn vì lợi ích chung”, ThS Lưu Thúy Hiền chia sẻ.

Cần quyết tâm chính trị và trách nhiệm nêu gương

Theo ông Nguyễn Viết Huy - Phó Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD&ĐT Thái Bình, ngành Giáo dục cả nước đã triển khai Phong trào thi đua “Đổi mới, sáng tạo trong quản lý, giảng dạy, và học tập” giai đoạn 2020 - 2025 nhằm đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trong đó có nhấn mạnh, các cán bộ quản lý giáo dục phải là tấm gương về đạo đức, học tập và rèn luyện; có nhiều giải pháp đổi mới, sáng tạo trong quản lý giáo dục.

Nghị định 73/2023/NĐ-CP ra đời đã tạo ra cơ sở pháp lý để khuyến khích cán bộ lãnh đạo, quản lý ngành Giáo dục có thêm động lực để sáng tạo, cống hiến nhiều hơn nữa. Trong lúc chờ Thông tư hướng dẫn, ngành Giáo dục với đặc thù của mình cần nghiên cứu, quán triệt và xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện gắn với các nhiệm vụ chính trị cụ thể; gắn với từng cán bộ quản lý, kết quả cụ thể và có thể đo được bằng sự hài lòng của người dân.

Điều kiện tiên quyết để triển khai hiệu quả Nghị quyết 73, theo ông Nguyễn Viết Huy, là quyết tâm chính trị và trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Trước tiên, phải xóa bỏ tâm lý ngại việc, sợ việc, tiếp nữa là làm việc năng động, sáng tạo, có hiệu quả vì lợi ích chung của ngành. Để triển khai một cách thực chất Nghị định 73, người đứng đầu cơ quan, đơn vị cần làm một số việc như sau:

Thứ nhất: Bắt tay ngay vào rà soát các nhiệm vụ chính trị quan trọng của cơ quan, đơn vị để tìm ra các điểm nghẽn, nút thắt trong quá trình tổ chức thực hiện do còn vướng mắc về cơ chế, chính sách hoặc chưa có quy định cụ thể trong các văn bản quy phạm pháp luật. Lựa chọn vấn đề cần giải quyết, giao cho cán bộ lãnh đạo, quản lý có liên quan đề xuất giải pháp đổi mới, sáng tạo; bảo đảm đúng thẩm quyền, không trái các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.

Thứ hai: Phát huy tính dân chủ, sức mạnh trí tuệ tập thể trong việc đánh giá, góp ý, hoàn thiện các giải pháp đổi mới, sáng tạo của cán bộ lãnh đạo, quản lý. Tổ chức triển khai các giải pháp đổi mới, sáng tạo; thường xuyên có sự theo dõi, kiểm tra, giám sát và bổ sung, điều chỉnh kịp thời.

Thứ ba: Đánh giá kết quả tổ chức thực hiện các giải pháp đổi mới, sáng tạo; có hình thức tuyên dương, khen thưởng kịp thời; tổng kết, rút kinh nghiệm, nhân rộng các điển hình; đề xuất cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện cơ chế, chính sách có liên quan.

Nêu quan điểm về vấn đề này, ThS Lưu Thúy Hiền cho rằng, triển khai có hiệu quả, thực chất Nghị định này, người đứng đầu cơ quan, đơn vị cần dẫn dắt, định hướng, đồng hành với mỗi đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động khi có giải pháp, mô hình hay, cách làm mới cùng đóng góp vào sự phát triển chung. Đánh giá cán bộ thực chất hơn cả về đức, tài, khắc phục triệt để bệnh thành tích.

Đánh giá đúng, công tâm, khách quan sẽ ngăn ngừa được tình trạng “tranh công, đổ lỗi” không dám nhận trách nhiệm, không nhìn nhận đúng bản chất sự việc để có những cải tiến và đổi mới tìm ra phương pháp, cách làm phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Thực tế, những người được đào tạo tốt, có năng lực, tài năng thường đạt kết quả tốt. Vì vậy, người lãnh đạo, quản lý cần mạnh dạn giao việc cho những cá nhân dám nghĩ, dám làm. Phải tin tưởng phân công giao việc để cán bộ có cơ hội khẳng định mình và tất nhiên cần chú ý đúng năng lực sở trường thì mới phát huy được tài năng người cán bộ.

Biến tinh thần Nghị định thành văn hóa làm việc

Chúng ta đang sống trong một thế giới thay đổi. Sự phát triển và thay đổi nhanh chóng của kỹ thuật - công nghệ cũng như của kinh tế và xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa đặt ra những yêu cầu ngày càng cao về phẩm chất và năng lực của đội ngũ người lao động. Đặc biệt người lao động cần có tính năng động, khả năng sáng tạo, tự chủ và tự chịu trách nhiệm, có lòng can đảm, dám nghĩ, dám làm. Yếu tố quyết định trong cạnh tranh quốc tế ngày nay không nằm ở nguyên liệu sản xuất hay vốn tư bản mà ở chất lượng đội ngũ lao động.

Chia sẻ quan điểm này, TS Nguyễn Văn Cường - ĐH Potsdam (CHLB Đức) nhận định: Chính sách phát triển nguồn lực con người được quan tâm ở Việt Nam từ nhiều năm nay, thể hiện trong một số văn bản chính sách của Đảng và Chính phủ. Tuy nhiên, trong thực tiễn, việc khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vẫn là thách thức do có những rào cản chưa được tháo gỡ.

Thực hiện Nghị định số 73/2023/NĐ-CP sẽ thúc đẩy việc khuyến khích, bảo vệ cán bộ quản lý và giáo viên năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì sự phát triển của nhà trường cũng như toàn ngành Giáo dục. Để triển khai Nghị định này hiệu quả, cần phối hợp giữa sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT và sự chủ động, sáng tạo của các địa phương, cơ sở giáo dục. Cần có những kế hoạch cụ thể với các bước thử nghiệm, điều chỉnh và từng bước nhân rộng.

Điều kiện tiên quyết để triển khai Nghị định số 73/2023/NĐ-CP có hiệu quả là Nghị định này không nên được thực hiện như một phong trào mang tính hình thức hay mang tính đối phó mà cần từng bước biến tinh thần nghị định này thành văn hóa làm việc thực tiễn ở mọi cơ sở giáo dục trong toàn ngành.

Ngoài ra, theo TS Nguyễn Văn Cường, cần nhận thức được nhiệm vụ kép của Bộ GD&ĐT đối với Nghị định số 73/2023/NĐ-CP. Trước hết, như mọi ngành khác, ngành Giáo dục cần thực hiện Nghị định này vì sự phát triển của từng trường cũng như toàn ngành Giáo dục.

Mặt khác, với chức năng chuẩn bị đội ngũ lao động kế cận cho toàn xã hội, ngành Giáo dục cần thực hiện tốt mục tiêu giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ có những phẩm chất và năng lực đáp ứng với những đòi hỏi của thị trường lao động.

Tính năng động, khả năng sáng tạo, tự chủ và tự chịu trách nhiệm, lòng can đảm, dám nghĩ, dám làm không phải là phẩm chất và năng lực tự có. Đó là các phẩm chất và năng lực chung, cốt lõi, cần được giáo dục và đào tạo ở tất cả cấp học, thông qua các môn học và hoạt động giáo dục.

Chương trình giáo dục theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực chính là nhằm đáp ứng những mục tiêu giáo dục này, cần được thực hiện hiệu quả trong các cấp học.