Ngăn chặn can thiệp làm sai lệch kết quả thi
Tốt nghiệp THPT là kỳ thi quan trọng trong hệ thống giáo dục Việt Nam đối với học sinh lớp 12. Mục đích của kỳ thi là đánh giá mức độ học sinh lớp 12 đạt được chuẩn đầu ra (kiến thức và kỹ năng) của chương trình THPT và là điều kiện để được cấp Chứng chỉ tốt nghiệp THPT. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để được tham dự kỳ thi tuyển sinh ĐH và CĐ hoặc được xét tuyển vào các trường ĐH và CĐ.
Chuẩn bị cho việc đánh giá năng lực học sinh lớp 12 tốt nghiệp theo Chương trình GDPT mới vào năm 2024 - 2025, giải pháp tối ưu để giảm thiểu rủi ro trong việc in ấn các đề thi và tổ chức chấm thi trên giấy là thi trên máy tính. Phương pháp này ngăn chặn một cách hữu hiệu việc can thiệp của con người làm sai lệch các kết quả thi. Đề thi trên máy tính được chuẩn hóa và mỗi thí sinh có một đề thi khác nhau.
Các kỳ thi trên máy tính được tổ chức nhiều lần tại các Test sites ở từng địa phương, sử dụng mạng máy tính nội bộ của Test sites. Học sinh lớp 12 được tạo cơ hội để đăng ký dự thi nhiều lần theo nguyện vọng cá nhân. Tổ chức thi như vậy sẽ không còn việc nhiều lực lượng và các cơ quan Nhà nước phải vào cuộc cho một kỳ thi tốt nghiệp THPT duy nhất hằng năm. Sự căng thẳng và áp lực chung cho cả xã hội về một kỳ thi cùng thời điểm trên toàn quốc sẽ không còn tồn tại.
Ưu điểm của việc thi trên máy tính đã được kiểm chứng bằng việc các Test sites chuyên nghiệp của các nước phát triển đã khuyến khích các thí sinh đăng ký dự thi IELTS trên máy tính, hạn chế việc thi trên giấy. Một thực tiễn sống động hơn cả là Pearson Test of English Academic (viết tắt là: PTE Academic) hoàn toàn thi trên máy tính cả bốn kỹ năng (nghe, đọc, nói và viết) sử dụng công nghệ Artificial Intelligent để chấm điểm, có nghĩa là phần mềm của computer chấm điểm bài thi, không phải con người chấm thi, nên tuyệt đối không có sự can thiệp của con người vào kết quả thi. PTE Academic hiện đã có Test sites tại Việt Nam.
 |
| Thí sinh dự thi THPT quốc gia 2019. Ảnh: Thế Đại |
Thách thức trước mắt nhưng hiệu quả lâu dài
Chuẩn bị cho việc thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sử dụng công nghệ Artificial Intelligent, giai đoạn 2024 - 2025, cần tổ chức song song việc thi trên giấy tại các Test sites và thi trên máy tính đối với các địa phương tình nguyện đăng ký thi bằng máy tính.
Bộ GD&ĐT sẽ tổng kết đánh giá so sánh giữa việc thi trên giấy và thi trên máy tính để có những điều chỉnh phù hợp về khâu tổ chức và tiến tới việc thi đại trà trên máy tính hằng năm, mỗi năm tối thiểu 2 kỳ thi do từng địa phương lựa chọn thời gian tổ chức phù hợp. Học sinh lớp 12 được lựa chọn nơi thi và thời gian thi phù hợp với hoàn cảnh và nguyện vọng cá nhân.
Với lộ trình cải tiến trong thời đại cánh mạng 4.0, việc tổ chức thi nhiều lần/năm trên máy tính tại các Test sites với công nghệ Artificail Intelligent là giải pháp tối ưu nhất để loại bỏ hoàn toàn sự can thiệp có chủ đích làm sai lệch các kết quả thi. Đây cũng là giải pháp tạo nhiều cơ hội cho học sinh lớp 12 được đăng ký để đánh giá mức độ năng lực cá nhân đạt chuẩn đầu ra của Chương trình GDPT mới.
Đồng hành với những ưu điểm của việc đổi mới toàn diện việc tổ chức thi tốt nghiệp THPT là những thách thức lớn và nhỏ đối với từng đối tượng khác nhau. Thách thức đầu tiên là đối với những học sinh sẽ thi tốt nghiệp lớp 12 vào năm 2024 - 2025. Các em có tối thiểu 4 năm để chuẩn bị và làm quen với việc thi trên máy tính (máy tính bảng hoặc máy tính bàn). Thách thức tiếp theo là đối với giáo viên ở các trường THPT, giáo viên phổ thông phải thuần thục việc sử dụng máy tính, các trường THPT cần phải có phòng máy tính để tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh của trường được sử dụng máy tính.
Nhưng thách thức lớn nhất vẫn là đối với Bộ GD&ĐT. Đó là làm sao các tầng lớp trong xã hội hiểu được đầy đủ mức độ hữu ích, sự công bằng khách quan và hiệu quả kinh tế của việc tổ chức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sử dụng công nghệ cao. Làm sao Bộ GD&ĐT có nguồn kinh phí lớn đầu tư ban đầu để xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa và hệ thống phần mềm Artificia Intelligent và hệ thống các Test sites tại các địa phương và chuyển giao công nghệ tổ chức thi cho các Test sites. Việc đầu tư ban đầu có thể nói là khá “khổng lồ”, nhưng về hiệu quả kinh tế lâu dài sẽ tiết kiệm được tổng kinh phí hằng năm chi cho mỗi kỳ thi tốt nghiệp THPT tập trung trên toàn quốc.
