Cô Đỗ Khánh Phượng – Giáo viên Ngữ văn, Hệ thống Giáo dục HOCMAI nhận định: Đề thi vẫn có cấu trúc quen thuộc với 2 phần, 1 phần thơ kết hợp với nghị luận văn học và 1 phần văn xuôi kết hợp với nghị luận xã hội.
Đề sẽ gây bất ngờ với một số giáo viên bởi tác phẩm "Viếng lăng Bác"- Viễn Phương thuộc chương trình kỳ Ngữ văn 9 kỳ 2 trong khi phần lớn giáo viên đánh giá đề sẽ rơi vào kỳ 1 do dịch Covid-19. Đây là một tác phẩm trọng tâm trong kỳ thi học kỳ Ngữ văn 9 kỳ 2 nên cũng sẽ không gây khó khăn cho học sinh và không thuộc phần tinh giản.
Yêu cầu Tiếng Việt hướng vào phép nối và tình phần tình thái cũng là những yêu cầu đơn giản mà học sinh có thể dễ dàng thực hiện. Câu liên hệ với một tác phẩm khác có cùng đề tài cũng không gây khó dễ cho học sinh.
Phần 2 là một văn bản thuộc phần bài tập trong sách Ngữ văn 9 tập 1. Với những câu hỏi đọc hiểu cơ bản, tuy nhiên có một chút mới mẻ ở phần nghị luận xã hội khi đưa ra một vấn đề dưới dạng một nhận định "Cách ứng xử là tấm gương phản chiếu nhân cách mỗi người".
Đánh giá chung, đề an toàn, đảm bảo kiến thức cơ bản, giảm bớt yếu tố học thuộc khi không yêu cầu học sinh chép thơ. Phổ điểm học sinh có thể đạt được là 6 – 7 điểm, thậm chí học sinh dễ dàng đạt điểm cao hơn.
Thầy Nguyễn Phi Hùng, giáo viên Ngữ văn cũng cho biết: Đề thi văn vào lớp 10 của Hà Nội năm nay vẫn giữ cấu trúc quen thuộc như đề thi năm trước với hai phần. Phần I kiểm tra khả năng đọc hiểu văn bản Viếng lăng Bác – bài thơ các em được học trong chương trình học kì II, khi trở lại học sau đợt nghỉ dịch Covid.
Phần II là một câu chuyện ngắn trích trong sách Ngữ văn 9 và yêu cầu nghị luận về mối quan hệ giữa cách ứng xử và nhân cách của con người. Nội dung kiến thức đề ra nằm trong chương trình Ngữ văn 9.
Không có câu hỏi nào nằm trong phần giảm tải kiến thức mà Bộ GD&ĐT đã công bố. Với cấu trúc quen thuộc, các câu hỏi vào những phần kiến thức các em mới được học, ôn, những học sinh có quá trình ôn tập chu đáo, kĩ năng làm bài thành thạo sẽ hoàn thành tốt đề thi này. Phổ điểm chủ yếu sẽ rơi vào khoảng 6-7 điểm.
Cô Nguyễn Thị Thu Trang, giáo viên Ngữ văn trường Phổ thông liên cấp Wellspring đánh giá đề thi Văn năm nay cơ bản và vừa sức với học sinh, kiểm tra toàn diện kiến thức nghị luận văn học và nghị luận xã hội. Với đề này, học sinh đã ôn tập theo hướng dẫn của thầy cô trên lớp sẽ làm được phổ điểm từ 6-7,5 là có thể đạt được.
Phần I kiểm tra về Viếng Lăng Bác với những câu hỏi cơ bản kiểm tra kiến thức về hoàn cảnh sáng tác, biện pháp tu từ, nghị luận về khổ 3 bài thơ câu hỏi liên hệ đến tác phẩm viết về Bác.
Phần II, ngữ liệu nằm trong SGK văn 9 quen thuộc, câu hỏi nghị luận đưa ra ý kiến thuộc vấn đề tư tưởng đạo lí, học sinh cần đi theo các thao tác nghị luận giải thích và chứng minh vì sao "cách ứng xử là tấm gương phản chiếu nhân cách mỗi người", đồng thời liên hệ và đưa dẫn chứng thuyết phục. Để được trên 8 điểm, học sinh cần diễn đạt trôi chảy, cảm thụ tốt vấn đề, thể hiện hiểu biết xã hội sâu sắc.
Hướng dẫn giải chi tiết
Phần I
Câu 1:
Bài thơ ra đời vào năm 1976 - một năm sau khi đất nước thống nhất, lăng Bác được khánh thành. Viễn Phương ra miễn Bắc, vào lãng viếng Bác Hồ. Bài thơ in trong tập "Như mây mùa xuân".
Câu 2:
- Hình ảnh thực: "mật trời đi qua trên lãng".
- Hinh ảnh ẳn dụ: "mặt trời trong lãng rất đó".
- Tác dụng:
+ Gợi những liên tường và suy ngằm sâu xa.
+ Nhấn mạnh tầm vóc và công lao to lớn, vĩ đại của Bác dành cho dân tộc.
+ Thể hiện sự yêu quý, kính trọng, biết ơn của tác giả dành cho Bác.
Câu 3:
1. Về hình thức
- Đoạn văn đảm bảo dung lượng: 12 câu.
- Hình thức lập luận: diễn dịch.
- Đoạn văn không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, chính tả, ngữ pháp.
- Thực hiện đủ yêu cầu Tiếng Việt trong bài viết: có sử dụng phép nói và câu chứa thành phần biệt lập tình thái (gạch dưới, chú thích rõ từ ngữ dùng làm phép nói và thành phần biệt lập).
2. Về nội dung
a. Xác định vấn đề cần nghị luận
Cám xúc và suy nghĩ của tác giả thể hiện ở khổ thơ thứ 3 của bài Viếng lăng Bác.
b. Triển khai vấn đề
* Niềm xúc động của nhà thơ khi đứng trước di hài của Bác:
- Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh vừa làm vợi bớt đau thương vừa gợi hình ảnh Bác thanh thản trong giấc ngủ ngàn thu.
- Hình ảnh "vầng trăng" dịu hiền gợi liên tưởng đến tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác vừa gợi đến những vẫn thơ tràn ngập ánh trăng của Bác.
* Những suy nghĩ sâu sắc của nhà thơ về sự cao cả, vĩ đại của Bác:
- "Trời xanh" là hình ảnh ẩn dụ gợi suy ngẫm về sự cao cả, vĩ đại, bất tử của Bác. Bác vẫn còn mãi với non sông đất nước.
- Cấu trúc đối lập "vẫn biết ... mà sao" và cầu cảm thán diễn tả nỗi đau vô hạn của của tác giả khi đứng trước di hài của Người.
Câu 4:
Một văn bản khác trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở cũng viết về Bác Hồ: "Đêm nay Bác không ngủ" (Minh Huệ) hay "Phong cách Hồ Chí Minh" (Lê Anh Trà) hoặc "Đức tính giản dị của Bác Hồ" (Phạm Văn Đồng).
