Đặc biệt, với phương pháp tích hợp kiến thức Vật lý vào thơ giúp tiết học thêm hấp dẫn, học sinh dễ tiếp thu, nhanh nhớ bài.
Đưa kiến thức Vật lý vào thơ
Là giáo viên có nhiều thành tích, kinh nghiệm trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lý nên thầy Trần Minh Tú luôn trăn trở, tìm tòi các phương pháp giảng dạy để từng tiết học hiệu quả, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Mặt khác, cũng là người có tâm hồn và kiến thức về thơ ca, lịch sử nên thầy Tú đã mạnh dạn tích hợp kiến thức môn Vật lý vào các câu thơ do mình sáng tác để dạy học thêm phong phú, thu hút học trò.
Thầy Tú chia sẻ: Thơ ca đến với bản thân tự nhiên (từ khi học đại học) rồi cứ thế ngấm dần và yêu thích. Tuy nhiên, để lồng ghép kiến thức thực tế môn Vật lý vào những câu thơ lục bát và làm sao truyền tải một cách tự nhiên, dễ hiểu nhất tới học trò buộc phải suy nghĩ không ít trước khi làm.
Có những câu thơ ngắn đến trong đầu thầy Tú sau vài phút, nhưng những bài thơ dài, truyền tải những công thức khó phải suy nghĩ vài ngày, có khi cả tuần. Khó hơn cả làm sao vừa “bắt vần” được cho thơ vừa lồng ghép mềm mại kiến thức vật lý để khi đọc lên học trò dễ hiểu, dễ nhớ. Tính đến nay, trong “kho” thơ lồng ghép kiến thức vật lý của thầy Tú có trên 30 câu thơ. Trong đó kiến thức trải dài từ lớp 7 đến lớp 9, nhiều nhất vẫn tập trung vào kiến thức lớp 8…
Theo thầy Tú, sở dĩ các câu thơ đều gieo theo thể lục bát bởi đây là thể thơ đậm bản sắc của dân tộc Việt Nam. Dù lồng ghép các khái niệm và hiện tượng vật lý khô khan thì học sinh vẫn có thể lĩnh hội một cách tự nhiên, dễ ghi nhớ, khơi dậy hứng thú học tập, hiểu bài sâu sắc.
Những câu thơ tích hợp kiến thức Vật lý khéo léo của thầy Tú được học trò và đồng nghiệp đánh giá cao như: “Điện năng truyền tải đi xa/Ắt có hao phí tỏa ra môi trường/ Giảm hao, U hãy tăng cường/ Chớ nên giảm trở (R) trên đường dây đi”; hay “Mắt cận, cực viễn lại gần/ Mắt lão, cực cận lại lần ra xa”; “Không gian mà có từ trường/ Thì kim thử lệch hướng thường Bắc Nam”; “Thủy tinh thể trong mắt ta/ Là kính hội tụ khác xa kính thường/ Cơ vòng khiến nó xẹp trương/ Làm cho tiêu cự cũng thường đổi thay”…
Hoặc để trả lời một số hiện tượng vật lý thực tế bằng thơ lục bát, thầy Tú viết: “Hạt bụi nào có biết bay/ Là phân tử khí đẩy lay không ngừng”; “Tóc người hấp thụ sóng âm/ Sóng không phản xạ rơi đâm vào đầu”; “Một tai thì vểnh lên trời/ Một tai áp đất đồng thời lắng nghe/ Âm qua đất rắn trên hè/ Âm qua không khí đều nghe rõ ràng”…
Thậm chí, thầy Tú còn sử dụng nhuần nhuyễn thơ lục bát để đặt câu hỏi khi kiểm tra bài cũ, kiểm tra định kì, dẫn dắt bài học như: “Phân biệt chuyển động đứng im/ Nhìn quanh vật đó mà tìm mốc so/ Khoảng cách em chớ có đo/ Quan tâm vị trí mới lo đứng dời” - Lấy ví dụ minh họa cho bài thơ trên?
“Nghe tên Biển Chết hãi ghê/ Nhưng mà đến đó chẳng hề sợ đâu/ Nước biển rất mặn từ lâu/ Con người cứ nổi, chìm sâu không thành” - Bài thơ trên nói về Biển Chết. Em hãy cho biết Biển Chết nằm ở đâu và tại sao con người khi đến Biển Chết dù biết bơi hay không vẫn luôn nổi trên mặt nước Biển Chết?
Để học sinh hào hứng từng tiết học
Chia sẻ về việc tích hợp kiến thức vật lý vào thơ để dạy học, thầy Trần Minh Tú nói: Vật lý là một trong những môn học khó, nếu không có những bài giảng và phương pháp hợp lý, phù hợp dễ làm các em thụ động trong việc tiếp thu, cảm nhận…
Dạy học tích hợp sẽ mang lại nhiều lợi ích như giúp học sinh tìm kiếm thông tin nhanh hơn, khuyến khích việc học sâu và rộng, thúc đẩy thái độ học tập tích cực. Và với cách dạy này, người thầy không chỉ đơn thuần là truyền thụ kiến thức mà giữ vai trò tổ chức, hướng dẫn học sinh học tập, giúp các em tự tìm kiếm thông tin theo chủ đề có tính chất khái quát và chuyên sâu; tích cực, chủ động thu nhận kiến thức để có thể vận dụng vào thực tiễn, bồi dưỡng kỹ năng sống cho học sinh, tạo hứng thú và động lực cho việc học…
Em Trần Minh Thảo, cựu học sinh Trường THCS Trương Hán Siêu được học thầy Tú năm lớp 9, chia sẻ: “Cách lồng ghép kiến thức vật lý vào thơ để dạy của thầy Tú giúp chúng em tiếp thu bài học nhanh, dễ hiểu và bị lôi cuốn với từng bài giảng. Cũng vì hiểu bài nên tiết học luôn sôi nổi, các bạn hăng hái phát biểu, thảo luận bài… Năm nay vào lớp 10 và không còn được học thầy Tú nhưng em vẫn nhớ những tiết học đầy hấp dẫn, phương pháp dạy học ấn tượng của thầy. Em mong muốn được trải nghiệm cách dạy này ở những lớp học tiếp theo…”.
Lần đầu tiên được học Vật lý tích hợp qua thơ, em Đặng Quỳnh Nga, lớp 8C, Trường THCS Trương Hán Siêu thích thú cách dạy mới và độc đáo của thầy Tú.
Phương pháp này giúp học sinh ghi nhớ kiến thức thuận lợi thay vì phải học theo cách truyền thống các định nghĩa, khái niệm dài và có phần “khô cứng”…
Nhận xét về đồng nghiệp, cô Trịnh Vân Khánh, Hiệu trưởng Trường THCS Trương Hán Siêu, cho biết: Là giáo viên trẻ nhưng thầy Tú có chuyên môn vững vàng, không ngừng học hỏi nâng cao trình độ, tâm huyết với công việc. Đặc biệt, thầy Tú thích ứng nhanh và đầy sáng tạo trong đổi mới giáo dục.
Những kiến thức vật lý khó, “khô khan”, song thầy đã giúp HS dễ nhớ bằng cách chuyển thể sang thơ để giảng dạy, khiến bài học trở nên sinh động, phong phú. Ngoài ra, bằng kiến thức thơ văn, vật lý của mình, thầy Tú còn “thổi” lên trong học sinh tình yêu với kiến thức lịch sử, văn học thông qua các bài hát, câu thơ do mình tự sáng tác, lồng ghép…
