Những áp lực đó khiến tâm lý giáo viên tại một thời điểm, đối tượng cụ thể dễ nảy sinh bức xúc. Dù vậy, bất luận lý do nào, nhà giáo đều phải tránh bạo lực với học sinh. Kỹ năng ứng xử sư phạm không chỉ là nghiệp vụ mà còn là nghệ thuật.
Kỹ năng người thầy
Sự việc một giáo viên tại huyện Quỳ Hợp (Nghệ An) tát học sinh lớp 9 vừa qua thu hút sự quan tâm của dư luận. Thầy giáo này đã bị kỷ luật cảnh cáo, đồng thời thuyên chuyển công tác sang đơn vị mới. Thầy cũng đã gửi lời xin lỗi đến toàn ngành, nhà trường, đồng nghiệp, học sinh và hứa không tái phạm. Tuy nhiên, từ sự việc này, có nhiều ý kiến tranh luận liên quan đến phương pháp, ứng xử sư phạm trong môi trường GD của người thầy.
Trao đổi về vấn đề này, ông Trần Anh Tư - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An cho rằng: Trong bối cảnh hiện nay, nghề giáo và người giáo viên có nhiều áp lực, khiến giáo viên tại một thời điểm không toàn tâm toàn ý vào việc dạy học. Trong 1 tiết học, với 1 học sinh cụ thể, xảy ra tình huống như “giọt nước tràn ly” trở nên bức xúc, không giữ được ứng xử chuẩn mực, đúng đắn. Dù vậy, bất luận lý do nào, giáo viên đều cần phải tránh bạo lực với học sinh.
Theo ông Trần Anh Tư, về phía tâm lý học sinh, nhất là bậc THCS được xem là lứa tuổi “dở dở ương ương”. “Ngay cả phụ huynh có con cái trong độ tuổi đó cũng có khi không làm chủ được cảm xúc của mình và đánh mắng con. Thậm chí có bố mẹ gửi gắm giáo viên “nếu cháu hư, thầy/cô cứ đánh cháu”. Tuy nhiên, những điều đó không đồng nghĩa với việc ủng hộ giáo viên sử dụng xử phạt bạo lực như một hình thức giáo dục, răn đe học sinh”, ông Trần Anh Tư nhận định.
Ông Trần Anh Tư cũng quan niệm, vấn đề ứng xử sư phạm, nằm ở người giáo viên. Cần phải xác định rằng, trong lớp học, mỗi em một cá tính, nhận thức khác nhau. Em này chậm hơn em kia là bình thường. Khi tình huống sư phạm xảy ra, học sinh đang có phản kháng, mất bình tĩnh, giáo viên có thể không giải quyết được vấn đề ngay lúc đó; có thể gác sự việc lại, để tìm cách xử lý phù hợp nhất. Phối hợp cùng với đồng nghiệp, ban giám hiệu nhà trường, phụ huynh học sinh để cùng tìm ra phương pháp giáo dục học sinh.
“Ngoài chuyên môn, kiến thức, chúng tôi đặc biệt quan tâm đến đào tạo kỹ năng sư phạm cho sinh viên. Trường tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa, thi nghiệp vụ sư phạm, tạo điều kiện cho sinh viên kiến tập, thực tập... Qua đó sinh viên được rèn luyện tâm lý, bản lĩnh sư phạm. Bất luận thế nào đi nữa, giáo viên cũng cần phải giữ tâm lý tốt nhất khi bước vào lớp học”, ông Tư cho biết.
Giáo dục trò bằng sự chuẩn mực của GV
Hơn 25 năm trong nghề giáo, thầy Ngô Trí Ưng (GV Trường THPT Diễn Châu 3, huyện Diễn Châu, Nghệ An) được nhiều thế hệ học sinh yêu quý, tôn trọng. Dù thầy dạy môn Giáo dục thể chất, nhưng cùng lúc phụ trách nhiều lớp, tiếp xúc với nhiều học sinh. Theo nhà giáo, đánh học sinh trước mặt học sinh khác hoặc chỉ có 2 thầy – trò cũng là không nên, không thể. “Nhiều người cho rằng, không có hình thức nào để dạy dỗ học sinh cá biệt nếu không xử phạt bằng bạo lực, nhưng quan điểm của tôi không phải như vậy. Bất cứ tình huống nào cũng có cách giải quyết”, thầy Ưng chia sẻ.
Theo thầy Ưng, giáo viên cần có sự yêu thương, tìm hiểu hoàn cảnh, tính cách mỗi học sinh. Quan trọng nhất là phát huy tính tự giác của từng em. Để làm được điều đó, bản thân người thầy phải chuẩn mực. “Trong lớp, tôi có thể đưa ra các quy định riêng yêu cầu học sinh tuân theo, nhưng thầy phải làm gương trước. Nếu thầy vi phạm, thì tự phạt mình. Với cách làm đó, cơ bản học sinh đều tự giác trong giờ học”, thầy Ưng nói đồng thời chia sẻ: Giáo viên có nhiều áp lực, mệt mỏi trong công tác cũng như cuộc sống riêng. Nhưng khi đến trường phải biết gạt những vấn đề riêng của mình ngoài cửa lớp, chỉ nghĩ đến học sinh, tiết học trước mắt để duy trì tâm lý, cảm xúc tốt nhất.
Trong khi đó, thầy Nguyễn Lương Ngọc – Trường THPT Nguyễn Trường Tộ (TP Vinh, Nghệ An) cho hay: Là trường tư thục, chúng tôi xác định nghề của mình là cung cấp dịch vụ cho học sinh, phụ huynh. Những dịch vụ này cũng phải đứng trên tinh thần của Bộ GD&ĐT như: Xây dựng trường học hạnh phúc; nói không với bạo lực học đường; mỗi ngày đến trường là một ngày vui. Chính yếu tố đó là điều căn cơ mà mỗi giáo viên đứng lớp hoặc tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường phải tuân thủ.
“Mọi hành động của giáo viên phải xuất phát từ tình yêu thương, tuyệt đối không dùng hành vi bạo lực với học sinh. Bạo lực ở đây không chỉ là hành động đánh hay tát học sinh, mà còn liên quan đến dạng khác là bạo lực tinh thần”, thầy Ngọc bày tỏ.
Trường THPT Nguyễn Trường Tộ có nhiều học sinh đặc thù, hoàn cảnh khó khăn, đòi hỏi giáo viên không chỉ chủ nhiệm mà còn các bộ môn luôn động viên, thấu hiểu. “Nếu các em mất niềm tin trong xã hội hoặc gia đình có chuyện buồn, thì ít nhất khi đến trường, có thể tìm thấy sự động viên, an ủi. Và giáo viên mà học sinh tin tưởng, sẽ là người có được thông tin của các em để giáo dục tốt nhất chứ không chỉ riêng bài vở, điểm số”, giáo viên Trường THPT Nguyễn Trường Tộ chia sẻ.
