Tuy nhiên, với những trường vùng đặc biệt khó khăn, có nhiều điểm lẻ, bữa ăn bán trú chủ yếu dưới hình thức “dân nuôi”, với sự nỗ lực, linh hoạt của nhà trường, phụ huynh.
Mang cơm đến lớp
Điểm bản Huồi Pốc (Trường Mầm non Nậm Cắn, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) nằm trên đỉnh núi cao, không sóng điện thoại, không điện, không chợ, nguồn nước khan hiếm. Đây là bản biên giới xa xôi, đường đi hiểm trở với những con dốc đá dựng đứng. Tuy nhiên, điểm trường này có 3 nhóm lớp từ 3 - 5 tuổi với khoảng 80 cháu, đứng thứ 2 chỉ sau điểm trường chính ở bản Trường Sơn. Ngoài 3 phòng học bán kiên cố, còn có 1 gian bếp thưng bằng gỗ tạm, là nơi các cô thay phiên nhau nấu ăn trưa cho trẻ. Ngoài sân, có bảng công khai thực đơn bán trú từng ngày trong tuần.
Cô Phạm Thị Thanh Trâm – Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Để huy động và duy trì sĩ số, chúng tôi tuyên truyền phụ huynh và động viên các cô tổ chức bán trú dân nuôi. Theo đó, mỗi ngày, trẻ mang theo cặp lồng cơm đến lớp. Các cô trồng rau, củ để nấu thêm canh. Mỗi tháng, phụ huynh chỉ đóng thêm 25 – 30 nghìn đồng để các cô mua thêm thức ăn cho trẻ. Cũng do không có điện để mua sắm tủ đông bảo quản thức ăn, nên ngày nào các cô cũng phải ra trung tâm xã đi chợ. Có thời điểm hạn hán, các cô phải chở nước từ xa vào. “Nhưng nhờ vậy, mà việc chăm sóc, nuôi dạy trẻ quy củ. Các con đến lớp đầy đủ, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng cũng giảm nhiều”, cô Trâm phấn khởi nói.
Điểm bản Hạ Sơn, Trường mầm non Mường Nọc (Quế Phong, Nghệ An) có 27 trẻ thuộc 2 nhóm dân tộc. Do xa xôi, cách điểm trường chính hơn 15km, nên nhà trường cũng áp dụng hình thức bán trú dân nuôi. Mỗi ngày phụ huynh góp thêm 3 nghìn đồng/HS để hỗ trợ GV tổ chức bán trú và nấu thêm canh cho trẻ... Buổi trưa, những đứa trẻ nhanh chóng lấy cặp lồng cơm của mình, ngồi đúng vị trí cô giáo hướng dẫn.
Cô Lô Thị Hằng – phụ trách điểm bản Hạ Sơn nói: “Điều đáng mừng nhất là từ khi tổ chức bán trú, phụ huynh biết quan tâm đến chất lượng bữa ăn để vừa đủ chất dinh dưỡng, phù hợp với độ tuổi của con. Các món ăn được cắt nhỏ, thực đơn thay đổi có cá, thịt hoặc trứng. Đây là sự thay đổi kỳ diệu, nhất là với bản làng người Khơ mú, vốn trước đây người lớn ăn gì vẫn cho trẻ con ăn như vậy”.
Nguồn hỗ trợ ý nghĩa
Tại Nghệ An, hiện 100% trường mầm non đã tổ chức bán trú cho trẻ. Tuy nhiên, đây cũng là bậc học có hơn 600 điểm trường lẻ, nhiều nhất tỉnh. Qua khảo sát, toàn tỉnh có 123 trường mầm non công lập thuộc vùng đặc biệt khó khăn. Trong đó có 320 điểm trường nấu ăn tại trường (chiếm tỷ lệ 65,9%). Số trẻ được tổ chức ăn tại trường là 34.300/38.440, chiếm tỷ lệ 89,2%.
Dù tất cả trường mầm non đã tổ chức bán trú, nhưng tại các điểm lẻ, công tác này còn nhiều hạn chế như phòng học tạm, chưa có nhà bếp bảo đảm an toàn để nấu ăn. Ngoài ra, chất lượng bán trú chưa đạt yêu cầu. Đơn cử ngoài bữa ăn chính buổi trưa, trẻ cần được ăn buổi chiều và bổ sung các thực phẩm khác. Nhưng với trường đang thực hiện mô hình bán trú dân nuôi, trẻ chủ yếu chỉ mới được ăn bữa trưa.
Trước thực tế trên, từ năm 2019, Hội đồng Nhân dân tỉnh Nghệ An đã thông qua Nghị quyết để hỗ trợ các trường thuê khoán người nấu ăn phục vụ bán trú tại các trường mầm non công lập thuộc xã đặc biệt khó khăn. Từ tháng 11/2020, sau khi Nghị định 105/2020-NĐ-CP về Quy định chính sách giáo dục mầm non có hiệu lực, nguồn kinh phí này sẽ được lấy từ nguồn hỗ trợ của nhà nước. Theo đó, kinh phí hỗ trợ tổ chức nấu ăn cho trẻ em mầm non được tính trên số lượng trẻ em được ăn bán trú, tối thiểu bằng 2,4 triệu đồng/tháng/45 trẻ, số dư từ 20 trẻ em trở lên được tính thêm một lần mức hỗ trợ.
Trường mầm non Châu Hạnh nằm sát thị trấn Tân Lạc (huyện Quỳ Châu, Nghệ An) nhưng địa bàn có tính đặc thù, trải dài khắp huyện. Các điểm trường cách xa nhau 30 – 40km. Vì thế cùng một trường nhưng lại có nhiều hình thức bán trú khác nhau. Trong đó, chỉ có trường chính tổ chức bán trú tập trung, các điểm còn lại tổ chức bán trú dân nuôi (bản Tà Cồ ) và trẻ tự đưa cơm đến lớp (bản Na Xén, Tà Sỏi và Thuận Lập).
Cô Lương Thị Bình – Hiệu trưởng Trường mầm non Châu Hạnh cho biết: Cả 5 điểm trường đều thuộc vùng đặc biệt khó khăn, theo Nghị định mới, chúng tôi được hỗ trợ kinh phí thuê 5 cô nuôi phục vụ bán trú. Do địa hình cách biệt, điều kiện bếp ăn không bảo đảm nên dự kiến chúng tôi chỉ tổ chức nấu ăn bán trú tập trung tại trường chính và điểm trường Tà Cồ. Trước đó, ở Tà Cồ cũng đã nấu ăn tập trung, phụ huynh vừa góp công, góp tiền trả cho cô nuôi với mức khoảng1,5 triệu đồng/tháng/người. Nhưng nay có hỗ trợ, nhà trường có thể chi trả thêm và mỗi cô nuôi sẽ được hơn 2,5 triệu đồng/tháng.
Theo ông Trần Thế Sơn – Trưởng phòng Giáo dục mầm non – Sở GD&ĐT Nghệ An, việc Chính phủ thông qua chính sách hỗ trợ tổ chức bán trú cho các trường mầm non vùng khó khăn có ý nghĩa đặc biệt với những trường học ở Nghệ An. Đây là cơ sở để các trường có kinh phí thuê khoán người nấu ăn và tổ chức được các bữa ăn tập trung ở trường thay vì mô hình bán trú dân nuôi như trước kia.
