Ghi nhận, biểu dương kết quả giáo dục trong năm học đặc biệt
Thay mặt Đảng, Nhà nước, Chính phủ, tại Hội nghị, Thủ tướng gửi lời chúc mừng, khen ngợi, biểu dương những thành tựu chung của toàn ngành trong năm học vừa qua. Thủ tướng đồng thời ghi nhận, biểu dương tinh thần tham gia chống dịch tích cực của thầy trò và các trường y dược - lực lượng không quản ngại hy sinh gian khổ, đi đầu trong trận chiến chống dịch, bảo vệ cuộc sống bình yên của người dân.
Nhận định của Thủ tướng: Ngành Giáo dục đã từng bước và quyết liệt thực hiện các giải pháp để đổi mới toàn diện nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở tất cả các cấp, với phương châm “lấy học sinh làm trung tâm”.
Thủ tướng Phạm Minh Chính
Năm học 2020-2021, ngành Giáo dục đã linh hoạt triển khai các biện pháp ứng phó, chủ động ứng dụng công nghệ, quản lý dạy học trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.
Năm học này cũng ghi dấu mốc quan trọng với việc xây dựng cơ chế chính sách, tháo gỡ những nút thắt, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT theo yêu cầu của Nghị quyết số 29; tạo chuyển biến về chất lượng đào tạo, cơ sở vật chất, huy động nguồn lực xã hội và thúc đẩy hội nhập quốc tế.
Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, ngành Giáo dục đã tổ chức triển khai Kỳ thi tốt nghiệp THPT sát với tình hình, bảo đảm nghiêm túc, an toàn, bảo đảm phòng chống dịch, được dư luận đánh giá cao.
Thủ tướng cũng đánh giá giáo dục Việt Nam ngày càng khẳng định vị thế, như việc cải thiện vị trí xếp hạng các trường đại học trong các bảng xếp hạng quốc tế; tham gia các kỳ thi Olympic quốc tế và khu vực đạt được thứ hạng cao, thể hiện được trí tuệ và sức sáng tạo của con người Việt Nam. Cùng với đó là hàng vạn tấm gương học sinh vượt khó học tập vươn lên, chứng minh truyền thống hiếu học của dân tộc ta, nhân dân ta.
Nhìn thẳng vào hạn chế để có giải pháp khắc phục
Bên cạnh kết quả tích cực, Thủ tướng cho rằng, chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào những tồn tại để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Trong đó có những hạn chế đã được nêu ra, như vấn đề quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục ở một số địa phương chưa phù hợp; còn tình trạng thiếu trường, lớp ở một số khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, vùng sâu, vùng xa; thiếu đất cho xây dựng trường học, đặc biệt ở các thành phố lớn, các tỉnh có nhiều khu công nghiệp.
Cùng với đó là tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn chưa được giải quyết triệt để ở một số địa phương. Chất lượng đội ngũ không đồng đều. Một bộ phận giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới.
Cơ sở vật chất trường lớp, trang thiết bị dạy học còn thiếu, xuống cấp. Kiến thức cho học sinh vẫn nặng về lý thuyết và còn thiếu tính thực tiễn, tính ứng dụng, kỹ năng sống. Việc quản lý sách giáo khoa, tài liệu tham khảo còn bất cập.
Sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền ở một số nơi, một số lúc còn chưa ngang tầm với yêu cầu giáo dục là quốc sách.
Từ đó, Thủ tướng đề nghị ngành Giáo dục phải có kế hoạch, cách làm phù hợp, khả thi, đáp ứng với nguồn lực hiện có; chọn cách làm trọng tâm, trọng điểm; làm việc nào dứt điểm việc đó và đã làm là phải có hiệu quả.
Ngoài những hạn chế nói trên, một số tồn tại, hạn chế khác được Thủ tướng đề cập: Còn bệnh tích trong giáo dục; chất lượng đào tạo, nhất là đào tạo đại học có tiến bộ nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu nguồn lực thích ứng với cách mạng 4.0 và hội nhập quốc tế; đời sống giáo viên, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn; tình trạng dạy thêm, học thêm còn phổ biến; học chưa gắn với hành và nhu cầu về nguồn nhân lực xã hội cần.
Cùng với đó, tác động của dịch bệnh Covid-19 đến giáo dục chưa được tiên lượng và đánh giá thấu đáo về mọi mặt. Thủ tướng nhấn mạnh: Đây là vấn đề lớn, xã hội quan tâm, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cần dành thời gian để phân tích, cần có hành động cụ thể trong năm học mới. Bộ GD&ĐT làm nòng cốt nghiên cứu vấn đề này một cách khoa học, thực tiễn, xuất phát từ thực tế đất nước để có tham mưu cho Chính phủ.
Thủ tướng yêu cầu, các bộ, ngành liên quan, các địa phương nghiên cứu những lĩnh vực mà ngành, địa phương mình còn hạn chế, yếu kém, cần có giải pháp để tháo gỡ. Những vấn đề vượt thẩm quyền thì báo cáo, đề xuất, kiến nghị các cấp có thẩm quyền, trong đó có Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Thủ tướng đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi, cũng là vấn đề mà học sinh và phụ huynh ở những nơi giãn cách xã hội đều mong muốn có câu trả lời: Khi nào được đi học bình thường? Nhiều trường lớp đóng cửa, thu nhập của giáo viên, nhất là hệ thống trường ngoài công lập và mầm non bị ảnh hưởng nghiêm trọng, phải có chính sách hỗ trợ thế nào? Học sinh học trực tuyến trong thời gian dài có ảnh hưởng đến tâm lý ra sao?
Các cháu đang độ tuổi phát triển nhưng gia đình gặp khó khăn do bố mẹ mất việc, không có thu nhập, chất lượng bữa ăn bị ảnh hưởng, liệu có tác động đến dinh dưỡng và sự phát triển bình thường của các cháu? Nhiều phụ huynh, nhất là ở vùng dịch gia đình khó khăn, liệu có tiền để đóng học phí hay không? Gia đình có con nhỏ ở nhà học trực tuyến có ảnh hưởng đến công việc của bố mẹ hay không?...
“Chúng ta cần có câu trả lời thấu đáo cho việc này” - Thủ tướng nêu rõ.
Bảo đảm an toàn trường học gắn với tiêm vắc xin
Tại hội nghị, 2 vấn đề lớn được Thủ tướng đưa ra. Đó là: Giải quyết các vấn đề của kế hoạch năm học 2021-2022 thế nào? Giải quyết các vấn đề đang tồn tại của ngành gắn với mục tiêu thực hiện các nghị quyết về phát triển giáo dục ra sao?
Về kế hoạch năm học 2021-2022, Thủ tướng cho biết: Chính phủ sẽ có giải pháp năm học mới bảo đảm an toàn trường học, gắn với tiêm vắc xin. Hướng triển khai, Bộ Y tế phối hợp với Bộ GD&ĐT triển khai tiêm vắc xin cho học sinh, từ căn cứ khoa học và độ tuổi để tính toán, phân bổ, có kế hoạch tiêm phù hợp.
Trong thời gian tới, vắc xin nào được nhiều nước tiêm cho trẻ em từ 12 tuổi trở lên, sẽ dành để tiêm cho trẻ độ tuổi này. Với trẻ dưới 12 tuổi, các quốc gia đang nghiên cứu vắc xin và thuốc chữa bệnh, chúng ta sớm tiếp cận và thúc đẩy nghiên cứu trong nước để có thể trong thời gian tới có loại vắc xin phòng chống dịch cho các em.
Đối với giáo viên, rà soát lại nơi nào thiếu vắc xin cho giáo viên thì bổ sung thêm.
“Bộ GD&ĐT tính toán nhu cầu từng lứa tuổi, phối hợp với Bộ Y tế để có thể tiêm sớm nhất cho học sinh. Học sinh được tiêm đủ 2 mũi vắc xin có thể cho đi học bình thường, kèm các biện pháp chống dịch khác như một số nước hiện nay đang làm. Chúng ta làm tất cả những gì có thể làm được để học sinh được tiêm vắc xin sớm nhất” – Thủ tướng nhấn mạnh.
Đồng thời với việc tiêm vắc xin, Thủ tướng yêu cầu cần bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất và tuân thủ các biện pháp chống dịch khác, để học sinh trở lại trường bình thường, an toàn.
Với các địa phương không có dịch, vùng xanh, chủ động phương án quay lại trường học cho học sinh có biện pháp kiểm soát, sàng lọc, bảo đảm an toàn và biện pháp phòng chống dịch phù hợp. Tuyệt đối không lơ là, chủ quan.
Đối với vùng dịch đang diễn biến phức tạp, giải pháp trước mắt là học sinh vẫn phải học trực tuyến. Bộ GD&ĐT cần có hướng dẫn cụ thể, có chương trình dạy và học phù hợp. Lãnh đạo địa phương cần hết sức lưu tâm dành các nguồn lực để hỗ trợ, không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau.
Học sinh học trực tuyến trong thời gian dài, ảnh hưởng đến tâm sinh lý, kiến thức. Vì vậy, khi quay trở lại trường học bình thường, Thủ tướng đề nghị các thầy cô giáo quan tâm để bảo đảm học sinh mỗi ngày đến trường là một ngày vui.
Với học sinh đang học trực tuyến, trường lớp, thầy cô cần có những chương trình vừa học, vừa chơi để trẻ hứng thú với việc học, giảm căng thẳng và chấp hành giãn cách xã hội. Các trường cũng xem xét bố trí giáo viên tâm lý học, hướng dẫn qua đường dây nóng, hỗ trợ tâm lý cho trẻ em. Nghiên cứu đưa hướng dẫn chống dịch vào trong nhà trường cho phù hợp.
Đối với học sinh, sinh viên gia đình ảnh hưởng nghiêm trọng do đại dịch, Thủ tướng yêu cầu cần triển khai chính sách miễn giảm học phí, không để học sinh, sinh viên vì khó khăn mà không thể đến trường.
Nhiều giáo viên bị hưởng do nhà trường đóng cửa, nhất là giáo viên trong hệ thống trường ngoài công lập, cần được quan tâm hơn nữa. Hiện chính sách hỗ trợ qua Nghị quyết 86 của Chính phủ đang được triển khai. Các bộ ngành, như Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu có chính sách hỗ trợ thêm cho giáo viên, học sinh ở một số trường hợp đặc thù.
Quán triệt sâu sắc “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”
Đối với những vấn đề cần giải quyết để khắc phục những tồn tại, hạn chế, Thủ tướng cho biết đã chỉ đạo trong buổi làm việc với Bộ GD&ĐT vào ngày 6/5/2021. Tại Hội nghị, Thủ tướng bổ sung một số nội dung mới, gắn với những vấn đề cụ thể. Các bộ ngành phải đưa ra được phương án giải quyết trong phạm vi chức năng nhiệm vụ thẩm quyền của mình; cũng như phải đề xuất với Chính phủ, với các cơ quan chức năng để giải quyết.
“Giáo dục là quốc sách hàng đầu” là tư tưởng nhất quán, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nền giáo dục nước nhà. Điều đó được thể hiện thông qua việc xây dựng, hoạch định chính sách và dành nguồn lực cho sự nghiệp phát triển giáo dục. Thủ tướng nhấn mạnh: Tư tưởng này cần được quán triệt đầy đủ, sâu sắc, tổng thể, toàn diện đến tận cơ sở, từng cán bộ và từng người dân và học sinh.
Với tinh thần này, Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh: Chất lượng giáo dục phải được nâng lên, cùng với chất lượng giáo viên. Phải có chính sách khuyến khích học sinh giỏi vào ngành sư phạm; tạo môi trường hệ sinh thái giáo dục phát triển lành mạnh, bình đẳng, sáng tạo, khuyến khích đổi mới. Ngoài khuyến khích vật chất, phải khuyến khích về tinh thần. Tiếp cận bình đẳng giáo dục, giáo dục phù hợp với đặc điểm của địa phương, vùng miền. Cơ chế chính sách làm sao hài hòa về mặt lợi ích giữa người dân, nhà nước, nhà đầu tư.
Về nguyên tắc chung, năm học 2021-2022 là năm học đầu tiên thực hiện các chủ trương đổi mới chính sách lớn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026, Thủ tướng yêu cầu ngành Giáo dục cần hoàn thành chiến lược giáo dục, cùng kế hoạch hành động cụ thể để tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục ở tất cả các cấp học, tạo động lực mới, đột phá cho sự phát triển;
Thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư cho giáo dục; vận hành cơ chế tự chủ đại học; mở rộng hợp tác quốc tế để thu hút nguồn lực, kiến thức, công nghệ đào tạo cũng như quản lý của các nước tiên tiến. Hướng tới nền giáo dục có chất lượng, uy tín trong khu vực và tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước, đáp ứng các yêu cầu về hội nhập, cũng như các yêu cầu đột phá của đất nước.
Về mặt nhận thức, theo Thủ tướng, chính sách giáo dục đào tạo là vấn đề khó, vì tác động đến nhiều người, nhiều đối tượng. Từ đó đề nghị, về chính sách, những gì đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, thực hiện có hiệu quả, đa số đồng tình, thì ta tiếp tục thực hiện. Những gì chưa có trong quy định, hoặc quy định vượt quá thực tiễn thì mạnh dạn thí điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần, không cầu toàn, nóng vội.
Đối với vướng mắc của ngành Giáo dục, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng phối hợp với các cơ quan liên quan và các địa phương rà soát, tăng cường kiểm tra, giám sát, quy hoạch xây dựng gắn với không gian xây dựng trường học phù hợp, nhất là các thành phố lớn, khu vực công nghiệp. Quy hoạch không gian là rất quan trọng và phải có tầm nhìn xa, phải hiện đại.
Bộ Nội vụ, Bộ GD&ĐT, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các địa phương phối hợp rà soát cơ chế chính sách phân bổ giáo viên và triển khai các chương trình đào tạo, tuyển dụng cho phù hợp.
Bộ Tài chính phối hợp với Bộ GD&ĐT, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các bộ ngành liên quan có giải pháp tài chính hỗ trợ giáo viên vùng sâu, vùng xa; giáo viên mầm non; trang bị cơ sở vật chất trường lớp; bổ sung trang thiết bị dạy học thiếu và xuống cấp phù hợp, tiết kiệm, hiệu quả với từng địa phương.
Về giảm bệnh thành tích trong giáo dục để đạt mục tiêu “Học thật, thi thật, nhân tài thật”, Thủ tướng lưu ý: Thu hút nhân tài, học gắn với hành, khắc phục tình trạng thừa thầy thiếu thợ cần có giải pháp tổng thể. Việc này cần được thiết kế chính sách từ đào tạo, tuyển dụng, sử dụng nguồn nhân lực và phải bảo đảm thực chất, đào tạo gắn với nhu cầu tuyển dụng của xã hội.
Thủ tướng cũng đưa yêu cầu cần giảm tình trạng dạy thêm, học thêm bằng các giải pháp thiết thực, qua chương trình học, thi cử, chế độ đãi ngộ giáo viên phù hợp, cơ chế kiểm tra giám sát chặt chẽ; tránh tình trạng học dễ thi khó… Sớm công bố phương án thi tốt nghiệp THPT năm 2022 phù hợp với tình hình dịch bệnh phức tạp và phương án các năm tiếp theo để giáo viên và học sinh có thời gian chuẩn bị.
