Để thu hút người giỏi trở thành giáo viên, các nước như Hàn Quốc, Phần Lan, Singapore, Hồng Kông tuyển sinh đầu vào gắt gao và trả lương cao cho giáo viên đương chức. Các quốc gia đều nhận thức rằng, giáo viên có vai trò quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. Tùy theo thực trạng và tình hình phát triển của giáo dục và khả năng kinh tế mà mỗi nước có chính sách riêng cho nhà giáo.
Hầu hết các chính sách tài chính nhằm thu hút, hỗ trợ những giảng viên, giáo viên đương nhiệm ở các vùng khó khăn, đã phục vụ cho ngành trong một khoảng thời gian nhất định. Để duy trì đội ngũ giáo viên có chất lượng, nhiều nước trả lương giáo viên cao, có chính sách phát triển giáo viên hiệu quả và tuyển sinh đầu vào ngành sư phạm gắt gao. Chương trình hỗ trợ tài chính chỉ dành riêng cho sinh viên sư phạm không có nhiều.
Đánh giá tác động chính sách học phí với sinh viên sư phạm tại dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi), nhóm nghiên cứu của Trường ĐH Luật TP Hồ Chí Minh đã nghiên cứu chính sách tài chính hỗ trợ sinh viên sư phạm đang được thực hiện ở một số quốc gia.
Mỹ duy trì một số chương trình hỗ trợ tài chính cho sinh viên sư phạm
Tại Mỹ, để thu hút người giỏi trở thành giáo viên và duy trì đội ngũ giáo viên có năng lực ở những vùng thiếu hụt giáo viên, Mỹ đang duy trì một số chương trình hỗ trợ tài chính mà các sinh viên sư phạm có thể thụ hưởng.
Chương trình TEACH trợ cấp cho các sinh viên cam kết sẽ dạy học ở những vùng khó khăn trong vòng 4 năm. Chương trình Stafford xóa nợ cho sinh viên với mức tối đa là 17.500 USD nếu sinh viên cam kết dạy một số một học theo yêu cầu ở những trường vùng khó khăn trong vòng 5 năm liên tục. Chương trình xóa nợ cho những người làm việc trong khu vực dịch vụ xã hội (Public Service Loan Forgiveness -PSLF) xóa bỏ toàn bộ các khoản tín dụng sinh viên cho những người đã làm việc trong khu vực dịch vụ xã hội từ 10 năm trở lên. Do vậy giáo viên là người được hưởng lợi từ chương trình này. Ngoài ra mỗi bang có chính sách hỗ trợ tài chính riêng cho sinh viên.
Ở Mỹ, không có trường đại học sư phạm. Tất cả các khoa có chương trình đào tạo giáo viên đều trực thuộc một trường đại học nào đó. Thời gian của chương trình đào tạo giáo viên tiểu học là 2 năm, cả thời gian học trên lớp và thời gian đi thực tập. Nếu ai muốn dạy THCS hay THPT thì phải học thêm vài môn nữa cho chuyên môn mình dạy. Ví dụ dạy Vẽ, dạy Sử hay dạy Toán thì học thêm môn Vẽ, Sử hay Toán. Thông thường có ít nhất 3 Field work/lần đi thực tập. Thường mọi người chọn trường gần nhà hay trường có người quen biết hay trường ở quận tốt. Trong quá trình thực tập hoặc kỳ cuối sư phạm trước khi ra trường, sinh viên có thể xin đi làm lấy kinh nghiệm: Làm giáo viên dạy thế (substitute teacher). Thường mỗi ngày được khoảng 75 - 95USD tùy từng trường.
Theo lối truyền thống, giáo viên ở Mỹ được đào tạo 4 năm ĐH chuyên ngành và sau đó học 2 năm sư phạm lấy bằng thạc sĩ và phải thi chứng chỉ hành nghề. Tuy nhiên, hiện nay ở một số bang của Mỹ đang áp dụng phương thức đào tạo giáo viên kiểu mới, không cần bằng cấp mà đào tạo qua thực tiễn tại các trường phổ thông. Chương trình và chứng chỉ này sẽ được phê duyệt và chứng thực bởi chính quyền bang. Nói cách khác, các chương trình chứng chỉ đào tạo giáo viên này có thể khác nhau ở các trường nhưng đều hướng đến việc giảm nhẹ gánh nặng bằng cấp và tập trung nhiều hơn cho việc tạo ra những giáo viên giỏi về kinh nghiệm giảng dạy thực tế.
 |
Anh: 4 dạng công cụ tài chính chủ yếu hỗ trợ sinh viên sư phạm
Tại Anh, để thu hút sinh viên vào học sư phạm thông tin hướng dẫn trở thành giáo viên rất phổ biến. Tuy nhiên, chính sách tài chính đối với sinh viên sư phạm không khác biệt so với sinh viên học các ngành khác. Sinh viên sư phạm phải đóng học phí và được tham gia các chương trình hỗ trợ tài chính sinh viên.
Theo trang web của Bộ Giáo dục Anh, có 4 dạng công cụ tài chính chủ yếu hỗ trợ sinh viên sư phạm: Học bổng tài năng được cấp cho những người học có kết quả học tập từ khá (60 - 69%) trở lên và dạy một số môn học theo yêu cầu. Học bổng theo vị thế tài chính được cấp cho sinh viên một số ngành và mức học bổng tùy thuộc vào nhu cầu tài chính của sinh viên. Tín dụng sinh viên được cấp cho mọi đối tượng. Đối với sinh viên sư phạm có thể tham gia chương trình nhận lương trực tiếp từ trường mà họ thực tập dạy học.
Trung Quốc: Chính sách đặc biệt ở nơi thiếu giáo viên
Một cuộc khảo sát trên toàn quốc (2007) cho thấy, các trường học ở nông thôn Trung Quốc thiếu khoảng 43% giáo viên. Con số thống kê cũng cho biết, trình độ giáo viên ở khoảng 310 nghìn trường tiểu học và THCS không đạt chuẩn quốc gia. Trung Quốc có 500 nghìn giáo viên ngắn hạn không được đào tạo bài bản và 75% trong số họ làm việc ở các vùng nông thôn kinh tế chưa phát triển, chủ yếu nằm ở miền Tây và miền Trung nước này.
Chính vì lý do đó, Trung Quốc áp dụng chính sách miễn học phí cho sinh viên sư phạm đặc biệt dành cho những khu vực thiếu giáo viên. Theo chính sách này, nhà nước sẽ chi khoảng 10 nghìn NDT/năm (20 triệu đồng) cho mỗi sinh viên sư phạm, tức là tổng cộng 110 triệu NDT (220 tỷ đồng) cho 11 nghìn sinh viên. Đó là sinh viên thuộc sáu trường ĐH sư phạm ở các thành phố Bắc Kinh, Trường Xuân, Vũ Hán, Thượng Hải, Tây An và Trùng Khánh. Chính sách này đã thu hút nhiều học sinh trung học ở nông thôn đăng ký theo học ngành sư phạm hơn. Số đối tượng này chiếm đến 60,2% số đơn đăng ký ngành sư phạm, tăng 16,3% so với năm trước đó.
Hiện nay, tình trạng thiếu giáo viên ở vùng nông thôn vẫn diễn ra ở Trung Quốc. Nhiều khu vực như Tứ Xuyên, Trùng Khánh, Cát Lâm và Hồ Nam vẫn tổ chức đào tạo giáo viên miễn phí tại các trường ĐH sư phạm với điều kiện họ phải đồng ý đến công tác ở các vùng nông thôn sau tốt nghiệp.
Họ được yêu cầu phải giảng dạy trong một khu vực nông thôn được chỉ định từ 5 - 8 năm sau tốt nghiệp. Những ai vi phạm thỏa thuận sẽ phải hoàn trả toàn bộ học phí cùng một mức tiền phạt. Điển hình tại ĐH sư phạm Thứ nhất Hồ Nam, nhà trường đã đẩy mạnh một chương trình do nhà nước tài trợ, theo đó sẽ tiến hành tuyển chọn các học sinh mới tốt nghiệp trung học khoảng độ 15 - 16 tuổi cho đào tạo miễn phí trong vòng 5 năm.
