Đầu tư cho học sinh trường chuyên: Nước chảy chỗ trũng?

Những ưu đãi cho học sinh các trường THPT chuyên trên toàn quốc nhằm tạo điều kiện để các em phát triển toàn diện, phát huy năng lực, tư duy độc lập, sáng tạo, vận dụng kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. Tuy nhiên, việc chăm lo ở mỗi nơi mỗi khác khiến thầy trò đôi lúc không tránh khỏi băn khoăn. Nhân tài không dành cho số đông nên cần nhìn nhận công bằng về sứ mệnh của trường chuyên, từ đó có đầu tư và yêu cầu phù hợp.

Ông Thái Văn Thành - Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An: Điều chỉnh chính sách kịp thời

Trường THPT chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An) được thành lập từ năm 1974, là trường chuyên cấp tỉnh đầu tiên của miền Bắc. Trường có nhiều học sinh giỏi cấp quốc gia, khu vực và quốc tế; góp phần phát triển giáo dục mũi nhọn của tỉnh cũng như đóng vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho quê hương, đất nước.

Chính vì vậy, tỉnh Nghệ An luôn xây dựng chế độ chính sách ưu đãi riêng dành cho trường để thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình. Trong đó, có chế độ khen thưởng học sinh đoạt giải cao, giáo viên có học sinh đạt thành tích trong các kỳ thi trong nước, quốc tế nhằm kịp thời biểu dương, khích lệ, tạo động lực thầy trò các thế hệ tiếp tục phấn đấu.

Ông Thái Văn Thành.

Việc khen thưởng cho học sinh, giáo viên giành Huy chương Vàng, Huy chương Bạc quốc tế, học sinh giỏi quốc gia và các giải thưởng khác của Nghệ An được căn cứ theo Nghị quyết số 11/NQ-HĐND ngày 12/12/2018 của HĐND tỉnh Nghệ An về chính sách khen thưởng đối với tập thể, cá nhân đạt thành tích cao trong các kỳ thi (cuộc thi) quốc tế, quốc gia và cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh.

Cụ thể, với học sinh đoạt Huy chương Vàng các cuộc thi từ Đông Nam Á - khu vực - quốc tế, mức khen thưởng thấp nhất là 10 lần mức lương cơ sở và cao nhất là 60 lần mức lương cơ sở (tùy theo huy chương đoạt giải của học sinh). Với học sinh đoạt giải các cuộc thi học sinh giỏi quốc gia, mức khen thưởng từ 3 - 10 lần mức lương cơ sở (tùy theo giải thưởng). Giáo viên bồi dưỡng học sinh đoạt giải quốc gia, quốc tế cũng được khen thưởng mức tương đương học sinh.

Lễ tuyên dương học sinh giỏi quốc gia, đoạt huy chương Olympic quốc tế và điểm cao thi tốt nghiệp THPT được tỉnh Nghệ An tổ chức thành sự kiện thường niên, đầy trang trọng, ý nghĩa, xúc động. Lãnh đạo tỉnh và nhiều ban, ngành tham dự, trực tiếp trao thưởng cho học sinh. Lễ tuyên dương một mặt ghi nhận thành quả xuất sắc mà học sinh, giáo viên đạt được trong năm học, mặt khác là vinh dự đặc biệt trong quãng thời gian 12 năm học đầy nỗ lực của các em; trở thành mục tiêu để học sinh khóa sau noi gương, nỗ lực đạt thành tích để được biểu dương.

Bên cạnh khen thưởng theo quy định, tỉnh Nghệ An cũng có nhiều hình thức chúc mừng, biểu dương thường xuyên hoặc đột xuất đến giáo viên bồi dưỡng, học sinh đoạt giải quốc gia, quốc tế. Hằng năm, Sở GD&ĐT, Trường THPT chuyên Phan Bội Châu tổ chức gặp mặt, trao học bổng cho học sinh trước khi tham dự các kỳ thi. Đồng thời tổ chức lễ chào đón, vinh danh học sinh đạt giải thưởng hoặc giành huy chương Olympic quốc tế.

Tại buổi vinh danh này, lãnh đạo tỉnh, sở GD&ĐT, ban liên lạc cựu học sinh, doanh nghiệp… đến chia sẻ niềm vui, chúc mừng và “thưởng nóng” học sinh đoạt giải cũng như nhóm giáo viên bồi dưỡng đội tuyển. Điều đó, vừa có ý nghĩa động viên, khích lệ tinh thần học sinh đoạt giải, đồng thời tạo động lực cho các khóa học sinh tiếp theo của Trường THPT chuyên Phan Bội Châu tiếp nối truyền thống, bề dày thành tích nhà trường.

Để nhà trường tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng dạy - học cũng như phù hợp tình hình thực tiễn, sở GD&ĐT tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh Nghệ An thông qua dự thảo Nghị quyết quy định chính sách ưu đãi mới đối với Trường THPT chuyên Phan Bội Châu vào tháng 10/2023.

Nội dung chính sách ưu đãi đề xuất trong dự thảo Nghị quyết bao gồm 4 chính sách: Đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; Chế độ giảng dạy bồi dưỡng học sinh giỏi; Đối với học sinh và chi khảo sát định kỳ học sinh giỏi với mức hỗ trợ đều được nâng lên. Đối tượng áp dụng là cán bộ, viên chức đang làm việc; học sinh học tập tại Trường THPT chuyên Phan Bội châu; chuyên gia giáo viên được mời thỉnh giảng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi dự thi cấp quốc gia, khu vực, quốc tế và các tổ chức, cá nhân liên quan khác.

Trước đó, vào năm 2013, HĐND tỉnh Nghệ An đã ban hành Nghị quyết 110 về một số chính sách ưu đãi đối với Trường THPT chuyên Phan Bội Châu, tổng kinh phí thực hiện đến năm 2023 là hơn 140 tỷ đồng. Việc thực hiện Nghị quyết đã giúp trường đạt nhiều thành tích tiêu biểu giáo dục mũi nhọn và toàn diện; số lượng học sinh đạt giải quốc gia, khu vực, quốc tế ngày càng tăng lên về số lượng, chất lượng.

Tuy nhiên, đến nay các chính sách trong Nghị quyết 110 không phù hợp thực tiễn và yêu cầu phát triển đối với trường chuyên cấp tỉnh. Vì vậy, cần xây dựng Nghị quyết mới để Trường THPT chuyên Phan Bội Châu được bố trí nguồn kinh phí và có cơ sở chi trả các khoản hỗ trợ, bảo đảm chế độ cho học sinh, cán bộ, viên chức, giáo viên thỉnh giảng là chuyên gia.

Học sinh Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng, TP Cần Thơ. Ảnh: Q. Ngữ

Thầy Đàm Văn Tuyến - nguyên Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Long An (tỉnh Long An): Tránh cào bằng

Bên ngoài nhìn vào trường chuyên chỉ tiếp cận thông tin các giải thưởng hoặc cho rằng học sinh chuyên đào tạo để tham gia cuộc thi thành tích cao là chưa hiểu đầy đủ nhiệm vụ, hoạt động trường chuyên.

Nếu thực hiện đủ nhiệm vụ của Bộ GD&ĐT giao thì mô hình trường chuyên đóng vai trò quan trọng cho việc đào tạo nhân tài chất lượng cao phục vụ đất nước. Tuy nhiên, nguồn lực của các trường hiện tại, bao gồm cả con người, tài chính và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ để các trường chuyên thực hiện tốt nhiệm vụ. Do đó, cần tập trung hơn nữa nguồn lực cho các trường chuyên.

Dự thảo Thông tư ban hành quy chế tổ chức trường THPT chuyên quy định rõ ràng hơn về nhiệm vụ các trường chuyên. Dự thảo cũng quy định rõ việc giao cho HĐND tỉnh/ thành phố quyết định các chế độ chi ngân sách đầu tư cho trường chuyên thuộc tỉnh. Với sự đổi mới này, sẽ tạo cơ sở thuận lợi cho các trường chuyên tham mưu với UBND tỉnh phát triển trường chuyên tốt nhất.

Bên cạnh đó, dự thảo quy định trường chuyên hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học là rất tốt, giúp các em làm quen với nghiên cứu khoa học, đúng mục tiêu là tạo nguồn, đào tạo nhân tài. Tuy nhiên, các trường cần có hướng dẫn cụ thể, chi tiết về nội dung này đối với giáo viên, học sinh trong chương trình để nâng cao hiệu quả.

Đặc biệt, cần quan tâm tăng phụ cấp cho cả giáo viên, nhân viên, đồng thời cơ cấu lại mức phụ cấp dành cho giáo viên trường chuyên, thay vì cào bằng như hiện nay. Hiện tất cả giáo viên dạy trường chuyên đều hưởng mức phụ cấp 70% thì nên có sự phân cấp các đối tượng: Giáo viên dạy môn chuyên, dạy đội tuyển và dạy môn không chuyên. Điều này sẽ phù hợp với bối cảnh, điều kiện nguồn ngân sách có hạn, tuy nhiên vẫn đảm bảo nguồn lực để khuyến khích giáo viên phấn đấu…

Ảnh minh hoạ.

Cô Trần Thị Quỳnh Anh - đại diện Hội đồng bồi dưỡng đội tuyển môn Hóa học, Trường THPT chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An): Cần hình thức tôn vinh xứng đáng

Trong những yếu tố quan trọng đem lại thành công cho đội tuyển học sinh giỏi, theo tôi đầu tiên phải nói đến công tác tổ chức - đây là tiền đề quan trọng. Có chủ trương đúng đắn, chỉ đạo kịp thời mới có công tác tổ chức tốt, thu hút nguồn học sinh giỏi, động viên và hỗ trợ kịp thời cả thầy và trò trong quá trình dạy học.

Tôi từng nghe 5 yếu tố quyết định đến kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi đó là: Trò, thầy, tổ chức, tiền và tài liệu. Những năm qua, với chế độ ưu đãi đặc biệt của UBND tỉnh Nghệ An, tôi cho rằng, yếu tố tổ chức và tiền là một. Chế độ học bổng và khen thưởng tốt khiến phần đóng góp của gia đình học sinh giảm đi rất nhiều. Điều này tạo động lực, sự yên tâm, tự tin cho nhiều phụ huynh cũng như học sinh phấn đấu vào đội tuyển.

Tôi kiến nghị với nhà trường cũng như các cơ quan cấp trên, đối với học sinh, cần có sự tôn vinh xứng đáng, cả trực tiếp và trên phương tiện thông tin, truyền thông. Bên cạnh đó, việc trao Bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT; Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An có thể đổi mới hình thức bằng cách trao trang trọng, ý nghĩa trong một buổi chào cờ sáng thứ 2 trước sự chứng kiến của đông đảo học sinh toàn trường.

Về phía giáo viên bồi dưỡng, tôi mong nhà trường, các cấp lãnh đạo có chế độ chi trả cho giáo viên dạy đội dự tuyển trong hè. Trong năm học, học sinh học nhiều môn, nên mỗi tuần chỉ dạy ôn đội tuyển tối đa từ 3 – 4 buổi.

Thời gian nghỉ hè chúng tôi phải tăng cường đẩy nhanh tiến độ môn chuyên, nhưng thù lao chỉ mang tính tượng trưng, chủ yếu là tâm huyết của thầy cô dành cho học sinh. Số lượng học sinh dự tuyển ít, thầy cô muốn khuyến khích các em theo đuổi đam mê học tập thì không thể thu hoặc thu nhiều tiền học thêm; Mặt khác, trường có nhiều học sinh đến từ các vùng nông thôn, điều kiện kinh tế gia đình không khá giả.