Cơ sở GDNN được phép dạy kiến thức văn hóa THPT
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố dự thảo lần 1 Thông tư quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong cơ sở GDNN. Theo đó, hai môn học bắt buộc là Toán và Ngữ văn, mỗi môn có thời lượng 270 tiết. 5 môn lựa chọn là Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý, mỗi môn 180 tiết. Với mỗi ngành, nghề của giáo dục nghề nghiệp, học sinh học ít nhất 4 môn học, gồm 2 môn bắt buộc và ít nhất 2 môn lựa chọn.
Dự thảo cũng quy định người đứng đầu cơ sở giáo dục quyết định các môn học lựa chọn theo quy định, thời điểm tổ chức giảng dạy và thi kết thúc các môn học.
Học sinh có điểm thi kết thúc môn học của tất cả các môn học theo ngành, nghề đào tạo đạt từ 5 điểm trở lên được xác nhận là đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT đối với các môn học được giảng dạy theo ngành, nghề đó.
Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT do người đứng đầu cơ sở giáo dục tổ chức giảng dạy cấp. Người học được cấp Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT để sử dụng trong việc theo học trình độ cao hơn của giáo dục nghề nghiệp và sử dụng trong trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật.
Học sinh được cấp Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT được bảo lưu khối lượng kiến thức văn hóa THPT nếu có nguyện vọng hoàn thành chương trình giáo dục THPT. Hiện dự thảo Thông tư Quy định được đăng tải trên mạng để lấy ý kiến góp ý trước khi được ban hành chính thức.
Theo một số trường nghề, quy định này làm khó học sinh. Bởi có những em học nghề nhưng vẫn mong muốn và có khả năng thi lấy Bằng tốt nghiệp THPT để sau này có điều kiện học liên thông lên ĐH. Nhưng với Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT thì các em không thể đăng ký dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Tuy nhiên, phía Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đánh giá cao tinh thần, nội dung của dự thảo vì đã bám sát Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 và Luật Giáo dục 2019.
Hiệp hội cho rằng, dự thảo cho thấy các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hoàn toàn được phép dạy kiến thức văn hóa THPT và cấp giấy chứng nhận cho các em đã hoàn thành. Khi có giấy chứng nhận này, các em có thể tiếp tục học trình độ giáo dục nghề nghiệp cao hơn.
Nhưng muốn học lên đại học, các em phải có Bằng tốt nghiệp THPT chứ giấy chứng nhận không đủ căn cứ pháp lý. Mà muốn có bằng tốt nghiệp, các em phải thi đỗ trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Học sinh muốn đủ điều kiện tham gia Kỳ thi tốt nghiệp THPT phải học đầy đủ chương trình của bậc THPT, chứ không phải chỉ hoàn thành 4 môn học của chương trình GDNN.
“Có nghĩa là, nếu học sinh được cấp Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT cũng không đủ điều kiện đăng ký dự thi tốt nghiệp để lấy bằng THPT”, lãnh đạo Hiệp hội nhấn mạnh.
Thời gian và cấp độ đào tạo phải tương đương
Hiệp hội cũng dẫn chứng rằng, theo “Phân loại giáo dục theo tiêu chuẩn quốc tế” (phiên bản mới nhất là ISCED -2011) do UNESCO ban hành, giáo dục được chia thành 9 cấp độ, bắt đầu từ mầm non đến tiến sĩ. Trong đó cấp độ 3 cho trung học bậc cao (với giáo dục phổ thông là THPT, còn nhánh theo hướng nghề là trung học nghề).
Theo Luật Giáo dục 2019, học sinh sau trung học cơ sở có thể chọn học tiếp theo 2 luồng là THPT và học nghề. Cụ thể là vào học tại các trường trung cấp (được gộp cả trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề nhưng thực chất là trung cấp nghề).
Theo Luật Giáo dục nghề nghiệp, bậc học nghề (trung cấp) có thời gian đào tạo là 1 - 2 năm đối với người học tốt nghiệp trung học cơ sở trong khi thời gian này theo Điều 28 Luật Giáo dục là 3 năm. Với thời gian học rút gọn như vậy thì người học không thể đủ điều kiện để được dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Ngoài ra, đối chiếu với ISCED 2011 thì trung cấp chưa đạt được cấp độ 3 như THPT nên người học không được quyền dự tuyển vào cao đẳng, đại học.
Vì vậy, cả về thời gian đào tạo và cấp độ đào tạo của trường nghề chưa thể tương đương với trường THPT. Vì vậy, việc để các trường nghề được tổ chức giảng dạy chương trình THPT rút ngắn, học sinh sau đó vẫn được cấp Bằng tốt nghiệp THPT là không hợp lý.
Trong khi đó ở rất nhiều quốc gia trên thế giới, ở giáo dục trung học bậc cao có 2 luồng là THPT và trung học nghề. Trung học nghề có thời gian đào tạo 3 năm cũng như THPT nhằm cung cấp hài hòa cho người học cả kiến thức văn hóa (khoảng 50 - 60%) cũng như kiến thức – kỹ năng nghề (khoảng 40 - 50%).
Do đó ISCED-2011 xem trung học nghề tương ứng với cấp độ 3 và bằng trung học nghề hoàn toàn bình đẳng với Bằng tốt nghiệp THPT, người có bằng trung học nghề vừa gia nhập thị trường lao động vừa được quyền dự tuyển thẳng vào cao đẳng, đại học.
Thêm nữa, xét về mặt quản lý Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo được giao quyền quản lý Nhà nước về giáo dục, đào tạo, chương trình giảng dạy, văn bằng… của THPT. Trong khi hiện nay, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc quyền quản lý của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, mà Bộ này lại chỉ có trách nhiệm quản lý giáo dục nghề.
Vì vậy, không thể “yêu cầu” Bộ Giáo dục và Đào tạo phải chịu trách nhiệm và cấp bằng tốt nghiệp cho việc đào tạo giáo dục phổ thông trong cơ sở GDNN, khi những cơ sở này lại không chịu quản lý Nhà nước của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Theo chuyên gia, những năm qua, chất lượng giảng dạy tại các cơ sở nghề nghiệp còn nhiều bất cập. Cá biệt, có một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp vẫn tự đào tạo theo cách cũ. Vì vậy, người học ra trường không có bằng trung học cơ sở, không có bằng THPT, dẫn tới không lấy được bằng trung cấp, cao đẳng nghề. Vụ việc người học ra trường không có bằng cấp nào xảy ra tại Học viện Múa Việt Nam thời gian qua là một ví dụ điển hình. Vì vậy, các cơ sở GDNN cần cập nhật những thay đổi về luật pháp, quy định trong đào tạo, tránh thiệt thòi cho người học.
