Nhiều giáo viên băn khoăn việc được Bộ GD&ĐT tặng bằng khen vì có thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong phong trào thi đua dạy học của năm học, nhưng chưa có tiền thưởng. Tình trạng này diễn ra trong thời gian dài, với tập thể, cá nhân được khen thưởng hằng năm của mỗi tỉnh/thành lên đến hàng trăm lượt.

Khen đi trước

Vừa qua, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã ký quyết định tặng bằng khen cho 82 tập thể và 365 cá nhân thuộc ngành Giáo dục Nghệ An vì có thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong phong trào thi đua “Đổi mới, sáng tạo trong quản lý, giảng dạy và học tập” năm học 2022 - 2023. Quyết định cấp bằng khen của Bộ GD&ĐT ghi rõ “kèm theo bằng khen, tập thể và cá nhân được thưởng theo mức thưởng quy định tại Nghị định 91 ngày 31/7/2017 của Chính phủ, trích từ quỹ thi đua, khen thưởng của đơn vị trình”.

Tuy nhiên, nhiều giáo viên cho hay đã nhận bằng khen nhưng chưa có tiền thưởng. Về phía một số nhà trường cũng không rõ cơ quan nào chi thưởng cho giáo viên được nhận bằng khen cấp Bộ. Cô Đinh Thị Hà - Hiệu trưởng Trường THCS Mậu Đôn (Con Cuông, Nghệ An) cho biết, năm nay trường có một giáo viên được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT tặng bằng khen, nhưng trường không rõ quy định cấp nào thưởng cho giáo viên.

Về phía nhà trường chưa dám thưởng từ nguồn chi sự nghiệp giáo dục vì sợ không đúng quy định. Còn Trường THPT Cát Ngạn (Thanh Chương, Nghệ An) dịp đón nhận danh hiệu trường đạt chuẩn quốc gia, cũng được Bộ GD&ĐT tặng bằng khen. Tuy nhiên, tiền thưởng do đơn vị đề xuất (tức là nhà trường) chi trả.

Thầy Chu Viết Tấn - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Mai (thị xã Hoàng Mai, Nghệ An) đã 2 lần vinh dự nhận bằng khen cấp Bộ GD&ĐT năm 2019 và 2022 (khi đang là giáo viên). Các lần nhận bằng khen do có thành tích trong phong trào thi đua đổi mới sáng tạo dạy học.

Sau khi nhận bằng khen, Trường THPT Hoàng Mai trích quỹ thi đua khen thưởng của trường thưởng thầy Tấn với mức bằng 1 lần tháng lương cơ sở. Năm học này, trường tiếp tục có 2 giáo viên được nhận bằng khen của Bộ GD&ĐT. Lãnh đạo nhà trường cho hay sẽ theo quy chế chi tiêu nội bộ để thưởng và động viên, khuyến khích giáo viên.

Thầy Chu Viết Tấn nói thêm: “Được nhận bằng khen từ Bộ là vinh dự để tiếp tục phấn đấu trong nghề cũng như tham gia các phong trào thi đua của nhà trường, ngành Giáo dục. Về tiền thưởng, nhà trường (đơn vị trình đề nghị khen thưởng) chi cho giáo viên đạt thành tích trên”.

Qua tìm hiểu, việc có khen mà không kèm thưởng là thực tế nhiều năm nay không chỉ tại Nghệ An mà ở nhiều tỉnh, thành khác đối với cá nhân, tập thể nhận bằng khen của Bộ GD&ĐT. Tại Thanh Hóa, nhà giáo, tập thể đơn vị trường học được nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đều không kèm tiền thưởng. Tình trạng này diễn ra những năm qua khi tiền thưởng không biết cấp nào chi trả.

Trường THPT Cát Ngạn (huyện Thanh Chương, Nghệ An) đón nhận danh hiệu Trường đạt chuẩn quốc gia và được Bộ GD&ĐT tặng bằng khen dịp tháng 11/2023. Ảnh: NTCC

Bộ khen, đơn vị trình thưởng

Cô Huỳnh Thị Thu Nguyệt - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Đình Chinh (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng) từng trao đổi với Ban Thi đua – Khen thưởng thành phố về việc cấp nào chi tiền thưởng cho đơn vị, cá nhân được trao tặng các danh hiệu thi đua cấp Bộ GD&ĐT. Theo đó, các danh hiệu thi đua do Chính phủ và UBND Đà Nẵng trao tặng, sẽ trích từ quỹ khen thưởng của thành phố để thưởng. Tuy nhiên, đối với bằng khen, cờ thi đua… của Bộ GD&ĐT, đơn vị nào đề nghị thì lấy ngân sách khen thưởng của đơn vị đó.

Chính vì vậy, nhiều tập thể trường học ở Đà Nẵng khi đón nhận cờ, bằng khen của Bộ GD&ĐT chỉ có khen. Theo cô Huỳnh Thị Thu Nguyệt, quỹ thi đua khen thưởng là nguồn kinh phí từ khoản ngân sách được cấp cho các khoản chi khác ngoài lương của nhà trường. Khen thưởng thành tích cá nhân, nhà trường vẫn thực hiện nhưng với tập thể thường để dành nhập vào nguồn tiết kiệm chi thưởng Tết cho người lao động.

Cô Huỳnh Thị Thu Nguyệt nói thêm, Bộ khen nhưng trường thưởng nên nhiều thầy, cô giáo không mấy vui khi nhận khoản tiền thưởng trích từ ngân sách nhà trường. Cho dù, những danh hiệu thi đua cấp Bộ không phải cá nhân nào cũng đạt được, nhất là với giáo viên cấp mầm non, tiểu học, THCS.

Theo Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Đình Chinh, vì số lượng tập thể, cá nhân được tuyên dương, khen thưởng của Bộ GD&ĐT ổn định về số lượng, nên chăng, các sở GD&ĐT kiến nghị với Ban Thi đua – Khen thưởng của tỉnh/thành phố cần có khoản kinh phí nhất định để thưởng nhằm động viên, khuyến khích các tập thể có nhiều nỗ lực trong dạy học.

Ông Lữ Thanh Hà – Trưởng phòng GD&ĐT huyện Quế Phong, Nghệ An cũng thông tin, lâu nay cá nhân, tập thể các cấp học trực thuộc huyện được nhận bằng khen của Bộ GD&ĐT, còn kinh phí thưởng giao về cho địa phương. Tuy nhiên, trong quỹ thi đua khen thưởng hằng năm của địa phương không có dự toán cho mục khen thưởng này, nên giáo viên rất thiệt thòi.

Các thầy, cô giáo Trường THPT Tương Dương 2 (huyện Tương Dương, Nghệ An) được nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT năm 2022. Ảnh: NTCC

Tương tự, theo ông Mai Ngọc Long - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Diễn Châu (Nghệ An), qua tìm hiểu, một số trường trên địa bàn đã xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ để thưởng, động viên, khích lệ giáo viên được nhận bằng khen cấp Bộ. Còn về địa phương chi thưởng đối với khen thưởng cấp huyện.

Thực tế mỗi năm, số lượng cá nhân, tập thể trên địa bàn được Bộ GD&ĐT tặng bằng khen rất ít nên kinh phí để thưởng theo Nghị định 91 cũng không quá lớn. Song lâu nay huyện không thể chi thưởng vì không có quy định, hướng dẫn nào. Lãnh đạo Phòng GD&ĐT Diễn Châu cho rằng nếu có cơ chế, quy định về mặt tài chính, giao trách nhiệm rõ ràng thì địa phương có căn cứ thực hiện, bố trí quỹ khen thưởng đối với bằng khen cấp Bộ, giáo viên cũng được đảm bảo quyền lợi.

Trong khi đó, NGƯT Phạm Huy Đức (nguyên cán bộ phụ trách công tác thi đua khen thưởng Sở GD&ĐT Nghệ An) cho hay, trong quá trình làm việc nhiều lần đề cập đến vấn đề khen và thưởng đối với bằng khen cấp Bộ. Theo nhà giáo Huy Đức, thời điểm Luật Thi đua khen thưởng chưa có điều khoản cụ thể, việc khen thưởng thực hiện theo Nghị định 91. Khi Luật đã có hiệu lực phải thực thi “cấp nào trao bằng khen, cấp đó khen thưởng”.

Liên quan đến những băn khoăn này, ông Nguyễn Trọng Hoàn – Chánh Văn phòng Sở GD&ĐT Nghệ An cho hay, bằng khen của Bộ GD&ĐT được chia thành 2 loại. Thứ nhất, bằng khen chuyên đề - dành cho cá nhân, tập thể đạt thành tích xuất sắc khi triển khai chuyên đề, đề án của Bộ trong từng giai đoạn nhất định.

Với bằng khen này, Bộ đồng thời chi tiền thưởng, lấy trong nguồn kinh phí của chuyên đề. Loại thứ 2, bằng khen thường xuyên - dành cho cá nhân, tập thể đạt thành tích xuất sắc trong từng năm học. Với bằng khen thường xuyên, mức thưởng và tiền thưởng được thực hiện theo Nghị định 91 của Chính phủ.

Cụ thể, Điều 67 về Quản lý quỹ thi đua, khen thưởng quy định: “Quỹ thi đua, khen thưởng của cấp nào do cơ quan thi đua, khen thưởng phối hợp với cơ quan tài chính cấp đó quản lý. Đối với cấp tỉnh, nguồn kinh phí chi cho công tác thi đua, khen thưởng do Ban Thi đua - Khen thưởng của tỉnh phối hợp với cơ quan tài chính cấp tỉnh quản lý và sử dụng theo tỷ lệ quy định trên cơ sở dự toán; việc quyết toán căn cứ số chi thực tế theo đúng chế độ, chính sách quy định.

Thủ trưởng cơ quan các cấp chịu trách nhiệm chi tiền thưởng cho tập thể, cá nhân thuộc biên chế, quỹ lương do cấp mình quản lý, hạch toán chi theo quy định…”.

Ông Nguyễn Trọng Hoàn lý giải, theo quy định trên, bằng khen do UBND tỉnh cấp thì tiền thường trích từ Ban Thi đua - Khen thưởng của tỉnh. Còn Bộ GD&ĐT, về mặt quản lý Nhà nước không có quỹ thi đua khen thưởng, nên khi ra quyết định tặng bằng khen ghi rõ “kèm theo bằng khen, tập thể và cá nhân được thưởng theo mức thưởng quy định tại Nghị định 91 ngày 31/7/2017 của Chính phủ, trích từ quỹ thi đua, khen thưởng của đơn vị trình”. Tức cơ quan chi tiền thưởng cho tập thể, cá nhân thuộc biên chế, quỹ lương mà mình quản lý.

Theo thầy Chu Viết Tấn - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Mai (Nghệ An) nhận bằng khen của Bộ GD&ĐT là động lực để giáo viên phấn đấu trong nghề. Ảnh: NVCC

Phổ biến, quán triệt rõ

Tại Nghệ An, hằng năm sở GD&ĐT có văn bản hướng dẫn xét thi đua khen thưởng hoặc quán triệt, phổ biến tại các hội nghị tập huấn, triển khai nhiệm vụ năm học.

Quan điểm đưa ra là khen đúng đối tượng, tiêu chuẩn, minh bạch, công khai. Vì số lượng bằng khen không nhiều, tùy theo nguồn kinh phí để các đơn vị trình chi trả nên Sở GD&ĐT Nghệ An hướng dẫn mỗi phòng GD&ĐT không quá 5 người, còn các trường THPT, trung tâm GDNN - GDTX chỉ có 1 - 2 cá nhân nhận bằng khen mỗi năm.

Văn bản hướng dẫn xét thi đua, khen thưởng năm học 2022 - 2023 của Sở GD&ĐT Nghệ An cũng nêu rõ “Tiền thưởng cho tập thể, cá nhân được tặng giấy khen của Giám đốc Sở GD&ĐT và bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT được thực hiện theo Điều 73 Nghị định 91/2017/NĐ-CP, nguồn kinh phí lấy từ quỹ thi đua khen thưởng của đơn vị trình”.

Theo đại diện Sở GD&ĐT Nghệ An, việc giáo viên hoặc một số đơn vị, trường học băn khoăn “có bằng khen mà chưa thấy thưởng” là điều bình thường, có thể thông cảm. Tuy nhiên, nói “khen mà không thưởng” là không đúng, cần nắm đầy đủ các quy định, văn bản để hiểu rõ, phân biệt danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng.

Trên thực tế, bằng khen của Bộ GD&ĐT là vinh dự đối với cá nhân, tập thể ngành Giáo dục. Những năm qua, Bộ GD&ĐT đã quan tâm, ghi nhận nỗ lực, cống hiến của ngành Giáo dục cũng như cán bộ, nhà giáo tỉnh Nghệ An. Qua đó xét công nhận và trao bằng khen cho nhiều tập thể, cá nhân xuất sắc so với các tỉnh, thành khác. Bằng khen của Bộ đã động viên, tạo thuận lợi cho giáo viên trong thực hiện các phong trào thi đua, cũng như cơ sở để xét các danh hiệu cao hơn như: Nâng lương trước thời hạn, thăng hạng giáo viên, danh hiệu Nhà giáo Ưu tú…

Ngành Giáo dục Nghệ An chia sẻ và đồng tình với cách xét thi đua của Bộ GD&ĐT. Đồng thời tiếp tục có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, trong các hội nghị tập huấn thi đua sẽ trao đổi, phổ biến rõ, quán triệt để các nhà trường, phòng GD&ĐT nắm được chủ trương này.

Từ đó phổ biến đến từng giáo viên hiểu rõ danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng, bằng khen chuyên đề hay thường xuyên của Bộ GD&ĐT, giấy khen của sở GD&ĐT. Các địa phương, nhà trường cần nắm rõ quy định, xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ để kịp thời khen thưởng cá nhân, tập thể đạt thành tích xuất sắc cũng như giấy khen, bằng khen của ngành.