Bài 5: “Cú hích” trong hoạt động nghề nghiệp của giáo viên

Báo Giáo dục và Thời đại trao đổi với bà Cù Thị Thủy - Phó Trưởng phòng, phụ trách Phòng Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý GD (Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý GD, Bộ GD&ĐT), thành viên Ban soạn thảo về vấn đề này.

Nhiều quy định không phù hợp sẽ bị loại bỏ

* Dự thảo Thông tư quy định công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi các cấp học mầm non, phổ thông và GD thường xuyên đang xây dựng có chủ trương giữ hình thức hội thi GV dạy giỏi?

- Cũng như các ngành nghề khác, đối với nghề nghiệp GV rất cần có hoạt động chuyên môn. Qua các hoạt động chuyên môn như hội thi GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi đã chọn được những GV có năng lực, để từ đó tạo nên một đội ngũ GV cốt cán trong hoạt động chuyên môn, đáp ứng với nhu cầu thực tiễn và đổi mới giáo dục. Đồng thời, có tổ chức thi mới tạo nên khí thế thi đua, góp phần tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo trong sự nghiệp đổi mới GD.

Chúng ta không thể phủ nhận toàn bộ hiệu quả của hoạt động này, vì nó vẫn có những mặt tích cực đáng ghi nhận. Tuy nhiên, để tránh hình thức “diễn” thì cần có những chế tài hợp lý, phù hợp với thực tiễn hiện nay.

Với tinh thần này, Ban soạn thảo đang rà soát kỹ việc công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi nhằm giảm tải công việc cho GV nhưng vẫn giữ được việc GV tham gia hoạt động nghề nghiệp: Giảng dạy, GD để nâng cao tay nghề. Việc rà soát để đảm bảo công nhận được GV giỏi thực chất, tạo được động lực chứ không phải là áp lực cho GV.

Chủ trương là vẫn duy trì việc công nhận GV giỏi nhưng cách thức gọn nhẹ và hiệu quả hơn. Hội thi GV giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi cũng có thể còn nhưng là tạo “sân chơi” lành mạnh để những GV giỏi thật (đã được tôn vinh) tâm huyết chia sẻ/truyền kinh nghiệm cho đồng nghiệp tham khảo, học tập. Từ đó, tạo phong trào thi đua dạy tốt.

* Để tránh hình thức “diễn” cần có những chế tài hợp lý, phù hợp với thực tiễn. Cụ thể được thể hiện như thế nào trong dự thảo đang xây dựng?

- Đối với ngành nghề có chuyên môn đặc thù như GV thì cần có giải pháp để đánh giá đội ngũ GV và công nhận danh hiệu cho họ. Bên cạnh việc đánh giá GV theo các chuẩn mực (chuẩn nghề nghiệp GV) quy định (phẩm chất, năng lực ở từng lĩnh vực của chuẩn nghề nghiệp GV), đánh giá kỹ năng sư phạm của GV khi lên lớp, mức độ truyền thụ, dẫn dắt HS chiếm lĩnh tri thức qua từng tiết dạy là cần thiết. Điều này chỉ có thể đánh giá qua tiết dạy trên lớp của GV mới xác định được (đây là hoạt động đặc thù, chỉ có ở trường học).

Bà Cù Thị Thủy

Vì vậy, thi GV dạy giỏi là cần thiết. Tuy nhiên, ngoài việc đánh giá tiết dạy và một số quy định mới về công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi sẽ lược bỏ một số quy định không còn phù hợp như sau:

Các cơ sở GD phổ thông cử (ép) GV tham dự thi vì thành tích tập thể; bài kiểm tra năng lực gây áp lực cho GV; nhiều sáng kiến kinh nghiệm chỉ là hình thức, sao chép hoặc kém chất lượng; nội dung thi GV chủ nhiệm giỏi có hình thức thi kể chuyện không phù hợp với nhiệm vụ của GV chủ nhiệm. Có tình trạng tập dượt nhiều trên lớp, chỉ chọn học sinh (HS) khá tốt để thi thực hành giảng dạy, chuẩn bị trước kịch bản bài giảng cho HS luyện tập... làm ảnh hưởng đến mục đích chính của cuộc thi. Việc tổ chức thực hiện ở một vài địa phương còn có biểu hiện của “bệnh thành tích”, chưa thực sự đúng mục đích của hội thi như không giữ nguyên trạng số lượng HS tại lớp thực hành thao giảng...

Dự kiến 5 thay đổi quan trọng

* Việc công nhận GV dạy giỏi sẽ dự kiến có những thay đổi như thế nào, thưa bà?

- Ban soạn thảo đề xuất xây dựng Thông tư mới quy định công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi các cấp học mầm non, phổ thông và GD thường xuyên với những điểm đáng chú ý:

Thứ nhất: Bãi bỏ hết các bất cập đã nêu trên, bỏ liên hoan GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm giỏi toàn quốc, chỉ còn công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi cấp trường, cấp huyện và cấp tỉnh.

Thứ hai, về điều kiện công nhận là GV dạy giỏi cấp trường, cấp huyện, cấp tỉnh: Đạt chuẩn nghề nghiệp GV mức khá (GV dạy giỏi thì yêu cầu tiêu chí chuyên môn phải ở mức tốt; đối với GV chủ nhiệm lớp giỏi thì tiêu chí về GD đạt mức tốt).

Thứ ba, về phần thi:

Đối với GV dạy giỏi: Thực hành một hoạt động chơi - tập (đối với GV nhà trẻ), một hoạt động học (đối với GV mẫu giáo) theo kế hoạch giáo dục của nhà trường. Thực hành dạy học một tiết dạy (đối với GV phổ thông) theo kế hoạch giảng dạy tại thời điểm diễn ra hội thi;

Đối với GV chủ nhiệm lớp giỏi: Thực hành một tiết tổ chức hoạt động trải nghiệm (tiết sinh hoạt lớp hoặc tiết hoạt động trải nghiệm tổng hợp) trong kế hoạch GD của trường và của GV tại thời điểm diễn ra hội thi.

GV dạy giỏi, chủ nhiệm lớp giỏi được thông báo và có thời gian chuẩn bị cho tiết dạy/hoạt động giáo dục trong thời gian không quá 3 ngày trước thời điểm thi dạy và được tổ chức tại lớp học với nguyên trạng số lượng HS của lớp. Không được dạy thử/thực hành tiết học/hoạt động tham gia hội thi ở bất cứ đâu trong năm học tổ chức hội thi, đồng thời là hoạt động lần đầu tiên được tổ chức cho HS tại lớp học đó. Và trình bày một báo cáo chuyên đề trước Ban giám khảo, thời lượng không quá 30 phút, thể hiện biện pháp đã thực hiện có hiệu quả nhất trong hoạt động dạy học/giáo dục HS của cá nhân tại cơ sở GD mà GV đang công tác. Chuyên đề báo cáo phải là lần đầu tiên tham gia hội thi, chưa được dùng để xét duyệt thành tích cá nhân trước đó.

Không tạo áp lực cho GV tham gia hội thi GV dạy giỏi. Ảnh minh họa/ INT

Thứ tư, nguyên tắc của hội thi: Dựa trên nguyện vọng tự nguyện của GV; không ép buộc, không tạo áp lực cho GV tham gia hội thi; Đảm bảo tính trung thực, dân chủ, công khai, minh bạch, công bằng và khách quan. Tuyệt đối không có hành vi vụ lợi trong hội thi. Nghiêm cấm tổ chức hội thi trái với chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của ngành; nghiêm cấm lợi dụng danh hiệu GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi của cá nhân GV để vụ lợi cho thành tích của nhà trường.

Thứ năm: Giao quyền tự chủ cho địa phương về quy định số lượng GV tham gia hội thi các cấp do trưởng ban tổ chức hội thi quyết định, căn cứ tình hình thực tế, điều kiện cơ sở vật chất và ngân sách của địa phương hàng năm; kể cả thời gian và địa điểm tổ chức hội thi sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn của cơ sở. Điều này có nghĩa là các cấp quản lý GD tại cơ sở hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc làm của mình, không thể đổ lỗi do văn bản. Việc giao trách nhiệm đồng hành với nghĩa vụ như trên là hoàn toàn hợp lý trong giai đoạn phân quyền, nhiệm vụ quản lý GD hiện nay. Đặc biệt là đơn giản hóa cách điều hành toàn bộ các hoạt động của hội thi, ra quyết định thành lập Ban giám khảo và các ban, tiểu ban phục vụ hội thi (nếu cần thiết). Các ban và tiểu ban làm việc dưới sự chỉ đạo trực tiếp của trưởng ban tổ chức.

Việc sử dụng kết quả hội thi là minh chứng để đánh giá, xếp loại thi đua của cá nhân. Danh hiệu GV dạy giỏi là căn cứ để xem xét, thực hiện các chế độ chính sách đối với GV. Các cơ quan quản lý GD địa phương theo thẩm quyền quản lý tổ chức sinh hoạt chuyên môn trên địa bàn thông qua việc GV được công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi báo cáo tiết dạy, tổ chức hoạt động GD tham dự hội thi nhằm lan tỏa, chia sẻ kinh nghiệm dạy tốt.

Làm được như vậy mới đánh giá được cả quá trình giảng dạy, GD trẻ em/HS của GV và việc công nhận GV dạy giỏi, GV chủ nhiệm lớp giỏi mới xác thực và công bằng, không tiêu cực.

* Xin cảm ơn bà!