Xu hướng tất yếu
Chia sẻ về vấn đề này tại tọa đàm “Tự chủ đại học: Nâng cao chất lượng đào tạo” vừa diễn ra tại Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ GDĐH, Bộ GD&ĐT cho biết: Trong thời gian qua, các trường được tự chủ, mở ngành tương đối rộng rãi và đây là xu hướng tất yếu. Việc mở các ngành nghề đào tạo mới trước hết phải đáp ứng yêu cầu của thị trường, người sử dụng lao động, yêu cầu phát triển KT-XH của đất nước, nhưng đồng thời cũng phải đáp ứng những chuẩn tối thiểu theo quy định của Nhà nước và thông lệ quốc tế.
Ví dụ, theo quy định về chuẩn đầu ra với từng trình độ đào tạo quy định trong khung trình độ quốc gia Việt Nam hay với những tiêu chí chuẩn đối với mỗi chương trình đào tạo thì cần đạt những yêu cầu tối thiểu nào. Những quy định mang tính chuẩn mực tối thiểu sẽ tạo ra sự thống nhất trong hệ thống không gian GDĐH Việt Nam, đáp ứng những thông lệ chuẩn mực quốc tế. Từ đó, GDĐH Việt Nam nhanh chóng hội nhập khu vực và thế giới.
Cũng theo PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, GDĐH vận động không ngừng, tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển của đất nước, do đó gắn chặt với chiến lược phát triển KT-XH của mỗi quốc gia.
Việc mở ra những ngành nghề đào tạo mới là xu hướng tất yếu để các cơ sở GDĐH đáp ứng được yêu cầu thay đổi rất nhanh của thị trường, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, sự ra đời thay đổi cơ cấu ngành nghề trong xã hội sẽ rất quyết liệt, nhanh chóng.
Do đó, việc đáp ứng của nhà trường với yêu cầu xã hội, yêu cầu phát triển kinh tế Nhà nước, với các doanh nghiệp, người sử dụng lao động trong các ngành nghề, thành phần kinh tế khác nhau của đất nước là xu hướng không tránh khỏi.
 |
| Ảnh minh họa/ Internet |
Chọn phân khúc chất lượng cao
Phân tích về lợi thế của việc các trường ĐH mở ngành đào tạo theo nhu cầu xã hội, PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cho rằng: Mỗi trường cần phải có tầm nhìn, chiến lược riêng của mình; Phải xây dựng cho mình một phân khúc về đào tạo, chất lượng khác nhau mới có thể cạnh tranh lành mạnh và phát triển. Nếu một trường nào đó mở một ngành mà trường nào cũng mở được, chất lượng không hơn những trường khác, rõ ràng sẽ bị cạnh tranh rất lớn và không thể phát triển.
ĐH Bách khoa xác định rất rõ, thế mạnh của trường là gì, phân khúc thị trường ra sao. Nhà trường chọn phân khúc, những ngành nghề xoay quanh kỹ thuật và công nghệ, mang tính liên ngành trong trường và là phân khúc chất lượng cao.
Những ngành nào mới mở, mặc dù phát triển chậm nhưng Trường ĐH Bách khoa vẫn kiên trì để tạo ra những sinh viên thực sự là chuyên gia trong lĩnh vực đó. Mỗi trường phải chọn được phân khúc của mình, khi chọn được phân khúc rồi, việc mở ngành nào phù hợp với chiến lược của mình, đây là điều quan trọng.
Rõ ràng ngành nào chúng ta cũng cần nhưng cần ở phân khúc chất lượng nào. Trong bối cảnh cạnh tranh, không chỉ ở trong nước mà còn với các trường trong khu vực và trên thế giới. Nếu các trường chỉ chọn các ngành mở dễ, ít đầu tư, có thể gọi là nhanh để đáp ứng nhu cầu thị trường thì sẽ không thể phát triển lâu dài.
Quan trọng là chất lượng đào tạo
Đề cao vai trò của chất lượng GD, ông Phạm Hồng Chương - Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế Quốc dân khẳng định, vấn đề không phải là ngành mà cơ bản là chất lượng đào tạo. Đến thời điểm này, chúng ta thiếu những chuyên gia giỏi, thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao được đào tạo tốt, bài bản.
Thừa những nhân lực không đủ khả năng hoặc là được đào tạo nhưng thực chất không đủ kiến thức, kỹ năng để đảm nhận công việc trong bối cảnh kinh doanh hiện nay. Đối với Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, đến thời điểm này, những ngành đào tạo truyền thống như kế toán, kiểm toán, quản trị kinh doanh có khoảng 98% sinh viên sau khi tốt nghiệp có việc làm ngay.
Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy cho rằng: Các cơ sở GDĐH khi mở ra ngành nghề mới mà không gắn với yêu cầu thị trường, đó mới là vấn đề. Thứ nhất, không đáp ứng quy định pháp lý về vận hành. Thứ hai, thị trường sẽ có ngay phản ứng với quyết định đó của nhà trường, trước mắt là tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm sẽ thấp. Từ đó, đặt ra sự tồn tại của nhà trường, của ngành nghề đó có phù hợp hay không? Chúng ta đang đáp ứng được sự thay đổi của thị trường lao động, với những cơ chế giám sát khách quan và chủ quan, chúng ta sẽ đi theo hướng phát triển đáp ứng được sự phát triển KT-XH của đất nước.
Đã có nhiều trường đại học ồ ạt mở các ngành như kế toán, quản trị kinh doanh, ngoại ngữ, văn phòng… dẫn tới sự bão hòa, nhiều sinh viên ra trường không có việc làm. Từ thực tế này, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy cho biết: Các quy định của Nhà nước là để kiểm soát quy trình để khi mỗi một trường mở ra thêm ngành đào tạo phải bảo đảm chất lượng. Mỗi trường phải thấy được trách nhiệm ở đây rất cao trong việc phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
“Nếu chỉ nhìn vào ngắn hạn, tôi nghĩ sẽ có lúc phải trả giá. Với sự phát triển dài hạn, đồng thời có tầm nhìn của nhà lãnh đạo ở các trường đại học, với sự tâm huyết của các thầy cô trong hệ thống, tôi tin những biểu hiện này sẽ giảm dần và có xu hướng bị triệt tiêu. Cơ chế thị trường ngày càng rõ nét hơn trong hệ thống GDĐH của Việt Nam, nó giúp thanh lọc những cơ sở đào tạo thiếu chất lượng hoặc đào tạo những ngành nghề không còn phù hợp” - PGS.TS Nguyễn Thu Thủy chia sẻ.
