Nhận diện những hạn chế
Đội ngũ CBQLGD chiếm khoảng 10% trong tổng số cán bộ, viên chức giáo dục. Trong đó 18,85% ở giáo dục mầm non; 55% ở giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên; 15,3% ở giáo dục nghề nghiệp, cao đẳng và đại học; 10,75% ở cơ quan quản lý giáo dục các cấp.
GS.TSKH Nguyễn Mạnh Hùng - Học viện QLGD nhìn nhận: Trình độ học vấn của đội ngũ CBQLGD đã được cải thiện đáng kể, tuy rằng có sự khác nhau về trình độ học vấn giữa các nhóm đối tượng. Phần lớn CBQLGD cấp sở, phòng, các trường ĐH, CĐ và THCN đều có trình độ ĐH, ở bậc mầm non chủ yếu là trình độ trung cấp, cao đẳng… Nhưng đội ngũ CBQLGD hiện nay vẫn còn những hạn chế nhất định. Xét ở góc độ trình độ quản lý và tính chuyên nghiệp, đội ngũ CBQLGD đặc biệt ở cấp cơ sở, đang bộc lộ những hạn chế trên nhiều phương diện.
Tính chuyên nghiệp chưa cao thể hiện trong việc thực thi công vụ, khả năng tham mưu, xây dựng chính sách, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật. Đặc biệt trong việc ứng dụng triển khai các phương pháp quản lý giáo dục trong xu thế phát triển của thời đại. CBQLGD ở các địa phương thiếu chủ động, khó khăn trong việc phát hiện và giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra từ cơ sở do kiến thức và kĩ năng quản lý giáo dục còn nhiều hạn chế.
Trình độ và năng lực điều hành trong quản lý còn bất cập, làm việc dựa vào kinh nghiệm cá nhân, ít vận dụng khoa học QLGD như: Công tác dự báo, xây dựng chiến lược, kế hoạch và quy trình hoạt động vào thực tiễn quản lý quản lý nhà trường, quản lý cơ sở giáo dục. Kiến thức về pháp luật, về tổ chức bộ máy, về quản lý nhân sự và tài chính còn hạn chế, lúng túng trong thực thi trách nhiệm và thẩm quyền.
Đổi mới để đáp ứng yêu cầu thực tiễn
 |
| GV và CBQLGD cần đổi mới để theo sát nhiệm vụ thực tế. Ảnh: TG |
Để thực hiện đổi mới giáo dục, bên cạnh yêu cầu đổi mới nâng chất đội ngũ GV thì CBQL trường học cũng được đặt ra. Đội ngũ này cần được đào tạo, bồi dưỡng để thích ứng với công việc lãnh đạo quản lý nhà trường với nhiều thay đổi khi thực hiện đổi mới căn bản giáo dục và CTGDPT mới.
Theo TS Nguyễn Thị Tuyết Hạnh - Học viện Quản lý giáo dục, hiệu trưởng và các CBQL trường phổ thông trong bối cảnh đổi mới căn bản giáo dục cần có những năng lực cơ bản như: Năng lực phân tích tổng hợp và dự báo; Năng lực sáng tạo và chia sẻ tầm nhìn; Năng lực hoạch định chiến lược; Năng lực thu hút và tập hợp lực lượng…
Với mỗi năng lực này cần dựa trên những kiến thức nhất định và phải được phát triển thông qua chính môi trường làm việc. Do đó đào tạo bồi dưỡng trước bổ nhiệm là một phần, trong quá trình công tác, các CBQL phải được tiếp tục bồi dưỡng, cập nhật bổ sung những kiến thức mới, rèn luyện kĩ năng và các phẩm chất cần thiết theo yêu cầu đặt ra từ thực tiễn giáo dục. Các chương trình bồi dưỡng phải chú ý thiết kế bám sát mục tiêu đầu ra cần có ở các cán bộ quản lý sau các khóa bồi dưỡng để thiết kế nội dung, thời lượng và lựa chọn phương pháp bồi dưỡng phù hợp.
Có 3 nhóm nội dung cần bồi dưỡng cho CBQL giáo dục các trường phổ thông hiện nay là: Bồi dưỡng những kiến thức, kĩ năng nền tảng nâng cao năng lực theo chuẩn nghề nghiệp và chuẩn CBQL; Bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh, nghiệp vụ; Bồi dưỡng theo những nhiệm vụ và yêu cầu mới của giáo dục phổ thông và của việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và đổi mới chương trình SGK.
TS Nguyễn Thị Tuyết Hạnh nhấn mạnh, trong bồi dưỡng hiệu trưởng ngày nay cần trang bị tri thức và kĩ năng “quản lý sự thay đổi” để họ có thể thích ứng với sự thay đổi đang diễn ra bên trong và bên ngoài nhà trường… Qua bồi dưỡng phải giúp các hiệu trưởng đổi mới và sáng tạo trong cách nghĩ và cách làm. Biết cách tìm hiểu chương trình giáo dục cấp học để hiểu rõ mục tiêu, nội dung và yêu cầu thực hiện chương trình để có thể hướng dẫn cho GV thực hiện.
Rèn luyện cho hiệu trưởng các kĩ năng làm việc với GV trong công việc, tổ chức thực hiện các hoạt động. Hiệu trưởng cần đôn đốc thực hiện và kiểm tra đánh giá kết quả công việc với HS trong xác định động cơ học tập, định hướng nghề nghiệp, phương pháp học tập… Trong quá trình QLGD, hiệu trưởng cần tạo ra môi trường đồng thuận với cha mẹ HS và cộng đồng trong việc xây dựng các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học giáo dục của nhà trường để thực hiện các mục tiêu giáo dục.
Các hiệu trưởng cũng phải có năng lực tự học, chủ động tìm kiếm cách làm thích hợp để lãnh đạo quản lý nhà trường sáng tạo và hiệu quả. Muốn thực hiện tốt mục tiêu và nội dung đổi mới giáo dục phổ thông thì đội ngũ CBQL trường học cũng cần được đổi mới để tạo dựng môi trường trường học thân thiện, tích cực, có tính đột phá trong quá trình thực hiện sự thay đổi.
Mỗi CBQL trường học cần chủ động tự học, hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm hay để đưa các nhà trường phát triển - thực hiện tốt vai trò của giáo dục trong sự phát triển nguồn lực con người, phát triển đất nước.
